କାଠମାଣ୍ଡୁ,୪।୧୧: ନିକଟରେ ନେପାଳ ଏହାର ୧୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟକୁ ପୁନଃଡିଜାଇନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି। ତେବେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେପାଳ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ନେପାଳର ମୁଦ୍ରା ନୋଟରେ ମୁଦ୍ରିତ ଦେଶର ମାନଚିତ୍ରରେ ପଡୋଶୀ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାର ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ନେପାଳ ଏବଂ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିରେ ଚାଇନାର ପରୋକ୍ଷ ଭୂମିକା ରହିଛି। ଏହି ନୂତନ ମୁଦ୍ରା ନୋଟ ଛାପିବା ପାଇଁ ନେପାଳ ଏକ ଚାଇନାର ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀ ସହିତ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ବାକ୍ଷର କରିଛି। ନେପାଳର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ, ନେପାଳ ରାଷ୍ଟ୍ରାୟତ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଏନଆରବି) ଚାଇନା ବ୍ୟାଙ୍କ ନୋଟ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ ଏବଂ ମେଣ୍ଟିଂ କର୍ପୋରେସନକୁ ପୁନଃନିର୍ମିତ ୧୦୦ଟଙ୍କା ନୋଟ୍ରେ ୩୦୦ ମିଲିୟନ କପି ଡିଜାଇନ, ମୁଦ୍ରଣ ଏବଂ ବିତରଣ ପାଇଁ ଏକ ଚୁକ୍ତିନାମା ପ୍ରଦାନ କରିଛି।
ଏହାର ମୁଦ୍ରଣ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୮.୯୯ ମିଲିୟନ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ଅନୁଯାୟୀ, ନୋଟ ପିଛା ହାରାହାରି ୪.୦୪ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହେବ। ଏହି ମୁଦ୍ରା ନୋଟରେ ନେପାଳର ଏକ ସଂଶୋଧିତ ରାଜନୈତିକ ମାନଚିତ୍ର ରହିବ, ଯେଉଁଥିରେ ଲିପୁଲେଖ, ଲିମ୍ପିୟାଧୁରା ଏବଂ କାଲାପାନିର ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ଏହି ମୁଦ୍ରା ନୋଟ ଛାପିବା ନେଇ ସରକାରଙ୍କ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ଉପରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ ନେପାଳର ଯୋଗାଯୋଗ ମନ୍ତ୍ରୀ ରେଖା ଶର୍ମା କହିଛନ୍ତି, ମୁଦ୍ରା ନୋଟରେ ଥିବା ମାନଚିତ୍ରକୁ ଅଦ୍ୟତନ ସଂସ୍କରଣ ସହିତ ବଦଳାଇବାକୁ ସରକାର ନେପାଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ବ୍ୟାଙ୍କକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି। ପୁଷ୍ପ କମଲ ଦହଲ ସରକାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ବର୍ଷ ମେ ମାସରେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ଏହା ପରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଟେଣ୍ଡର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏନ୍ଆର୍ବି ଦ୍ୱାରା ଚିଠି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା।
୧୮୧୬ରେ ଆଙ୍ଗ୍ଲୋ-ନେପାଳ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ନେପାଳ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସିତ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ସୁଗୁଲି ଚୁକ୍ତି ସୱାକ୍ଷରିତ ହେବା ପରଠାରୁ ନେପାଳ-ଭାରତ ସୀମା ବିବାଦ ଜାରି ରହିଛି। ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ଅନୁଯାୟୀ, କାଳୀ ନଦୀକୁ ନେପାଳର ପ୍ରାକୃତିକ ପଶ୍ଚିମ ସୀମା ଭାବରେ ନାମିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ପୂର୍ବରେ ନେପାଳର ଲିପୁଲେଖ, ଲିମ୍ପିୟାଧୁରା ଏବଂ କାଲାପାନି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା।
ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ୧୯୬୦ ଦଶକରୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡିକ ଭାରତର ପ୍ରଶାସନିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଆସିଛି। ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୯ରେ ଏହି ଆଞ୍ଚଳିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ଏକ ନୂତନ ରାଜନୈତିକ ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରକାଶ କଲା ଯେଉଁଥିରେ ଏହି ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ଏହାର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ମେ ୨୦୨୦ରେ ନେପାଳ ଏହାର ସଂଶୋଧିତ ରାଜନୈତିକ ମାନଚିତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରି ଏହାର ଜବାବ ଦେଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡିକ ନେପାଳର ଘୋଷିତ ହୋଇଥିଲା।
ନେପାଳର ଏକପାଖିଆ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ବୈଦେଶିକ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରୀ ଏସ ଜୟଶଙ୍କର କହିଛନ୍ତି, ଆମର ସ୍ଥିତି ବହୁତ ସ୍ପଷ୍ଟ। ନେପାଳ ସହିତ ଆମେ ଏକ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଫୋରମ ମାଧ୍ୟମରେ ଆମର ସୀମା ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରୁଛୁ।
