ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୨।୧୧: ଚାଇନାର ପ୍ରଭାବକୁ ହ୍ରାସ କରି ଦେଶରେ ବିରଳ ମୃତ୍ତିକା (Rare Earth) ଚୁମ୍ବକ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷମତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାର ଏକ ବଡ଼ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ସରକାର ଏହି ପ୍ରୋତ୍ସାହନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆକାରକୁ ପ୍ରାୟ ତିନି ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି କରି ୭୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା (୭୮୮ ମିଲିୟନ୍ ଡଲାର)ରୁ ଅଧିକ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଉପରେ ବିଚାର କରୁଛନ୍ତି। ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଯୋଜନା ୨୯୦ ମିଲିୟନ ଡଲାର ଥିଲା।
ବିରଳ ମୃତ୍ତିକା ସାମଗ୍ରୀର ବିଶ୍ୱ ବଜାରରେ ଚାଇନାର ଏକଚାଟିଆ ପ୍ରଭାବ (ପ୍ରାୟ ୯୦% ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ) ରହିଛି। ଆମେରିକା ସହ ବାଣିଜ୍ୟିକ ତିକ୍ତତା ମଧ୍ୟରେ ଚାଇନା ଏହାର ରପ୍ତାନୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି କରିବା ପରେ ବିଶ୍ୱରେ ଯୋଗାଣ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି।
ଏହି ଚୁମ୍ବକ ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ୍ ଯାନ (EV), ନବୀକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଶକ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତିରକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଶୀୟ କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଲକ୍ଷ୍ୟ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ପୂର୍ବରୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଖଣିଜଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଅସ୍ତ୍ର’ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ତଥା ବିବିଧ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ।
ଏହି ଯୋଜନା ଅନ୍ତର୍ଗତ, ଉତ୍ପାଦନ ସହ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ (PLI) ଏବଂ ପୁଞ୍ଜି ସବସିଡି ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚଟି କମ୍ପାନୀକୁ ସହାୟତା କରିବାକୁ ସରକାର ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି।ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଭୟ ଘରୋଇ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ନିବେଶକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା।
ବିରଳ ମୃତ୍ତିକା ସାମଗ୍ରୀ ଉପରେ ନିର୍ଭରତାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ‘ସିଙ୍କ୍ରୋନସ୍ ରିଲକ୍ଟାନ୍ସ ମୋଟର’ (synchronous reluctance motors) ଭଳି ନୂତନ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଉଛନ୍ତି।
ଏହି ଯୋଜନା ଚାଇନା ଉପରେ ନିର୍ଭରତା କମାଇବା ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ହେଲେ ମଧ୍ୟ, ଭାରତ ସୀମିତ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ, ପ୍ରକଳ୍ପର ଲମ୍ବା ସମୟ ଏବଂ ଅଧିକ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପୁଞ୍ଜି ଆବଶ୍ୟକତା ଭଳି ଆହ୍ୱାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି। ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନକୁ ସରକାରୀ ସହାୟତା ବିନା ଲାଭଜନକ କରିବା କଷ୍ଟକର।
ତେବେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଏବେ କ୍ୟାବିନେଟ୍ ଅନୁମୋଦନ ଅପେକ୍ଷାରେ ଅଛି। ବିଶ୍ୱ ଚାହିଦା ବଢୁଥିବାରୁ ଏହି ୭୦୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କାରୁ ଅଧିକ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଯୋଜନା ଭାରତ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ ରଣନୀତିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରେ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।
