Posted inଫୁରସତ

ମିଳିତ ସହଯୋଗ ଐତିହ୍ୟ ବିକାଶର ଚାବିକାଠି

‘ଐତିହ୍ୟର ଓଡ଼ିଶା’ ସ୍ତମ୍ଭର ପଚାଶତମ ଆଲେଖ୍ୟରେ ଆଜି ପ୍ରବେଶ କଲାବେଳେ ଅନୁଭବର ଅନେକ ଦିଗ ଆମକୁ ଆମୋଦିତ କରୁଛି। ‘ବ୍ରହ୍ମବନର କୋଣାଦିତ୍ୟ’ ଶୀର୍ଷକରୁ ଆଲୋଚନା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସେଥିରେ ଆମେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲୁ ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟର ଆଲୋଚନା ଦ୍ୱାରା ଗୋଟାଏ ଜାତିର ଜାତୀୟତାଭାବକୁ ପାଠକଟିଏ ନୂଆ ରୂପରେ ତଉଲାଇବାର ଅବକାଶ ପାଏ। ତା’ ଅତୀତକୁ ସେ ନୂଆ କରି ପୁଣି ଦେଖେ।
ଅତୀତକୁ ନୂଆ କରି ଦେଖାଇବାକୁ ଆମେ ଯେତେ ସହଜ ବୋଲି ହେଜିଥିଲୁ, ବାସ୍ତବରେ ତାହା ନୁହେଁ। ପୁଣି କୋଣାର୍କ ପ୍ରସଙ୍ଗ! ଦେଖିଲୁ କୋଣାର୍କ ଉପରେ ଯେତେ ଆଲୋଚନା ପ୍ରାୟ ସବୁ ଅଧାପନ୍ତରିଆ। ସନାତନ ଶାସ୍ତ୍ରର ମୂଳ ରହସ୍ୟକୁ ଯେମିତି ଆଡ଼େଇ ଦିଆଯାଇଛି, ବାସ୍ତବ ଇତିହାସକୁ ସେମିତି ବୁଲେଇ ବଙ୍କେଇ ଆଂଶିକ ସତ୍ୟର ରୂପ ଦିଆଯାଇଛି। ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ‘ମାନ-ମନ୍ଦିର’କୁ ବିଜ୍ଞାନ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ନ ଦେଖି ‘ପିରାମିଡ୍‌’ ବୋଲି ଉପ-ସଂହାର କରାଯାଇଛି। ତୀର୍ଥର ସାମାଜିକ ପରିଭାଷାରେ ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରବେଶ କରିନାହାନ୍ତି, ସେମାନେ ଓଡ଼ିଆ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେଇବାକୁ ପଛେଇ ନାହାନ୍ତି। କୋଣାର୍କର ବାରଟି ନାମର ରହସ୍ୟ ନ ଜାଣି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଗୌରବମୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ଛଡ଼ାଇ ନେବାର ଉପକ୍ରମ ମଧ୍ୟ କେତେକ ଲେଖକ କରିଯାଇଛନ୍ତି। ଏକପାଖିଆ ବିଚାରବୋଧ ମନକୁ ଚହଲେଇ ଦେଇଛି। ଜାତିର ଅକଳ୍ପନୀୟ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତିକୁ ତୁଚ୍ଛ ତାଚ୍ଛଲ୍ୟ କରିବାରେ କେତେଜଣ ଲେଖକ ଜୀବନର ବହୁ ବର୍ଷ ବିତେଇଥିବେ ଭାବି ଆମେ ଦୁଃଖିତ ହୋଇଛୁ। ଶେଷକୁ ମୂଳସ୍ତରରୁ ଆଲୋଚନା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲୁ।
ଭୁକ୍ତି ଓ ମୁକ୍ତିର ତୀର୍ଥ କୋଣାଦିତ୍ୟର ପରିଭାଷା ତଥାକଥିତ ଲେଖକଙ୍କ ଲେଖାରୁ ଆମେ ଖୋଜି ନିରାଶ ହୋଇଛୁ। ଆମେ ଯେଉଁ ମନ୍ଦିର କଥା ଆଲୋଚନା କରୁଛେ, ତାହା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତୃତୀୟ ମନ୍ଦିର। ପୂର୍ବରୁ ଦୁଇଟି ମନ୍ଦିର ମହାକାଳରେ ଧ୍ୱଂସ ପାଇଯାଇଛି। ତୃତୀୟ ମନ୍ଦିରର ଗୌରବମୟ ସ୍ମାରକୀକୁ ଯିଏ ଅନ୍ୟର ଖତିଆନାରେ ଦରଜ କରିବାକୁ ତତ୍ପର ଥିଲେ, ସେମାନେ ପୂର୍ବ ଦୁଇଟି ମନ୍ଦିରର ଇତିହାସକୁ କାହିଁକି ଆଲୋଚନା ସ୍ତରକୁ ଆଣିଥାନ୍ତେ? ଅନେକ ଜାଣିଥିଲେ ଶ୍ରୀଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିର ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଶ୍ରୀବତ୍ସ ଖଣ୍ଡଶାଳ ମନ୍ଦିର ଓଡ଼ିଆ ଶିଳ୍ପୀ ନିର୍ମାଣ କରିବା ପରେ କୋଣାର୍କରେ ଶ୍ରୀପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି କେଜାଣି କାହିଁକି ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରର ପରାକାଷ୍ଠାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲା ପରି ଲାଗିଲାନି।
କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର ଥିଲା ‘ସୂର୍ଯ୍ୟବଲ୍ଲଭ ପ୍ରାସାଦ’। ଏହି ପ୍ରାସାଦରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଥରରେ ଓଡ଼ିଆ ଶିଳ୍ପୀ କବିତାକୁ ହିଁ ଆଙ୍କି ଦେଇଥିଲା। ଆମେ ତା’ର ଚିତ୍ର ବି ଆଲୋଚନା କରିଛେ। ଗୋଟେ ଜାତିର ଅକଳ୍ପନୀୟ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି ହିଁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ‘କଳିଙ୍ଗ ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପତ୍ୟ’। ଏହାକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବା ପାଇଁ ଏକାମ୍ର କ୍ଷେତ୍ର କିପରି ପରୀକ୍ଷାଗାର ଥିଲା, ତାହା ବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲୁ। ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉପାସନାର ସାମାଜିକ ବାର୍ତ୍ତା, ଓଡ଼ିଶାରୁ ହିଁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା। ସେଥିପାଇଁ ଅଖଣ୍ଡ ଓଡ଼ିଶାରେ ‘ଶାମ୍ବ ଦଶମୀ’ ଏକ ଗଣଉପାସନାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା, ଆଜି ବି ଅଛି। ଆମେ ବିଗତ ଆଲେଖ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛୁ- ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଥିଲେ। ଏବେ ବି ଅଛନ୍ତି। ଭାରତ ହେଉ କି ଭାରତ ବାହାରେ, ଆଜି ବି ବଡ଼ ବଡ଼ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣରେ ଓଡ଼ିଆଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ଅବଦାନକୁ ସଭିଏଁ ସ୍ବୀକାର କରୁଛନ୍ତି।
‘ଐତିହ୍ୟର ଓଡ଼ିଶା’ ସ୍ତମ୍ଭରେ ଆମେ ଆଗକୁ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣର ପ୍ରାମାଣିକ ଉପାଦାନ ଆଧାରରେ ବହୁ ଅନାଲୋଚିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆଲୋଚନା କରିବା। ତାହା ସହିତ ବିଚାର କରିବା ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ସମୟରେ ଅନ୍ୟ ମନ୍ଦିରର ସହଯୋଗ ବି ସମଭାବରେ ରହୁଥିଲା। ଇତିହାସ ପୃଷ୍ଠାରେ ସହଭାଗିତା ଓ ସାହଚର୍ଯ୍ୟ ମାନସିକତାକୁ ଯଥାଯୋଗ୍ୟ ବିଚାର କରାଗଲା ପରି ଜଣାପଡ଼େ ନାହିଁ।
ବାୟାଚକଡ଼ା ପୋଥିରେ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି ‘ପଦ୍ମକେଶର ମହାରଥ ମନ୍ଦିର’। ମହାରଥ ଶବ୍ଦର ଐତିହ୍ୟକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛୁ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ରଥାକୃତି ମନ୍ଦିର ନିଶ୍ଚୟ। ଏହି ଶବ୍ଦ ପଛରେ ‘ଶ୍ରେଷ୍ଠ’ ଭାବ ରହିଛି। ଗଜପତିଙ୍କର ୫ ଅଙ୍କରେ ମହାରଥ ମନ୍ଦିର ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ମାପଚୁପ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ତିନିଜଣଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ। ସୂତ୍ରଧର ସଦାଶିବ ସାମନ୍ତରା, ଗଙ୍ଗା ମହାପାତ୍ର ଓ ଗଦେଇ ମହାପାତ୍ର। ତିନିଜଣଯାକ ପଥର ଶିଳ୍ପୀ। ତାଙ୍କ ଭିତରେ ଗଭୀର ବିଚାରବିମର୍ଶ ହୋଇଛି ରୂପାସ-ଗଡ଼ ଶିବିରରେ। ଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ପାଇଁ ‘ଶିବିର’ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସାରିଥିଲା ମାପଚୁପ ବେଳକୁ।
ଏହି ତିନିଜଣ ପାଲିଙ୍କିରେ ଯିବାଆସିବା କରୁଥିଲେ। ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଦିଆଯାଉଥିଲା ମୁଖ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀମାନଙ୍କୁ। ମୁଖ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଶିଳ୍ପଶାସ୍ତ୍ରର ଗଭୀରତାକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିଲା। ପଣ୍ଡିତ ବନ୍ଧୁ ରଥ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଶାସ୍ତ୍ର ରହସ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଥିଲେ।

ଡ. ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର


Enter your email to get our daily news in your inbox.

All Right Reserved By Dharitri.Com

ପୋଲିସ ନମ୍ବରରୁ ହ୍ବାଟ୍ସଆପ୍‌କୁ ଆସିବ କଲ୍‌, ମିଳିବ ଧମକ, ଭୟଭୀତ ହେଲେ ଆକାଉଣ୍ଟ ହୋଇଯିବ ଖାଲି…

ଦୁଇମାସ ତଳେ କେରଳର ଜଣେ ବାସିନ୍ଦା ପୋଲିସ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଡିପି ଥାଇ ଏକ ନମ୍ବରରୁ ହ୍ବାଟ୍ସଆପ୍‌କୁ କଲ୍‌ ଆସିଥିଲା। ସେ ଏହାକୁ ଉଠାଇବା ମାତ୍ରେ ଏକ...

ଅଜବ ଘର: ଦେଖିବାକୁ ବଙ୍କାତେଢ଼ା ମାତ୍ର ଆକର୍ଷଣୀୟ, ଜାଣନ୍ତୁ ଏହାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା…

ଦୁନିଆରେ ଅନେକ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଅଛି, ଯାହା ଅନେକ କାରଣ ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ। କିଛି ଘର ଡିଜାଇନକୁ ନେଇ ବେଶ୍‌ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୋଇଥାଏ। ଆଜି...

ନିର୍ବାଚନବେଳେ ଜବତ ମଦ-ଟଙ୍କା କିଏ ରଖନ୍ତି, ଜାଣିଲେ ହୋଇଯିବେ ତାଜୁବ

ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୮।୩: ଦେଶରେ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ବାଜିସାରିଛି ବିଗୁଲ । ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନର ତାରିଖ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏହା...

ଭାରତର ଏହି ସହରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଏ ଆଇପିଏଲ୍‌ ବଲ୍‌, ବର୍ଷକୁ ୫୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର

ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଇପିଏଲ ଚାଲିଛି। ଇଣ୍ଡିଆନ ପ୍ରିମିୟର ଲିଗ୍‌କୁ ନେଇ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବଡ଼ କ୍ରେଜ୍‌ ରହିଛି। ଏହି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ୬୬ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବ।...

କଫି ସହ ମଣିଷ ରକ୍ତ ମିଶାଇ ପିଉଛନ୍ତି ଏହି ମହିଳା

ଦୁନିଆରେ,ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷଙ୍କର ନିଜସ୍ବ ସଉକ ଅଛି। କିଏ ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି ତ ଆଉ କିଏ ଖାଇବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି। କେତେକ ଗୀତ ଗାଇବାକୁ...

ପୃଥିବୀର ପଡୋଶୀରେ ଅଛନ୍ତି ଏଲିଏନ୍ସ, ୨୦୩୦ ସୁଦ୍ଧା ଖୋଜିଦେବ ନାସା!

ଓ୍ବାଶିଂଟନ,୨୫।୩: ଏଲିଲନ୍ସ ସତରେ ଅଛନ୍ତି କି। ଯଦି ଅଛନ୍ତି, ସେମାନେ କେଉଁଠାରେ ରୁହନ୍ତି? ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଖୋଜିବାରେ ସାରା ବିଶ୍ୱର ସ୍ପେସ ଏଜେନ୍ସିମାନେ...

ଓଡ଼ିଆ ଜନଜୀବନରେ ଦୋଳଯାତ୍ରା

ଫାଲ୍‌ଗୁନ ଶୁକ୍ଳ ଦଶମୀ ତିଥିଠାରୁ ସାଧାରଣତଃ ଓଡ଼ିଆ ଜନଜୀବନରେ ଦୋଳଯାତ୍ରା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭକ୍ତିପୂତ ପରିବେଶରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ପର୍ବର ମୁଖ୍ୟ ଆରାଧ୍ୟ ଠାକୁର ପ୍ରେମମୟ...

ବୋତଲ ଭିତରେ ଅଠା ଲାଖେ ନାହିଁ କାହିଁକି

ବିଜ୍ଞାପନରେ ଅନେକ ଅଠା କମ୍ପାନୀ ଦାବି କରନ୍ତି ଯେ, ତାଙ୍କର ସାମାନ୍ୟ ଟିକେ ଅଠା ଯେକୌଣସି ଜିନିଷକୁ ଯୋଡିପାରେ। ଆଉ ଏମିତି ଯୋଡିବ ଯେ ଯୋଡା...

Advertisement

ଧରିତ୍ରୀ କାର୍ଟୁନ

Archives
Model This Week

ପିଲାଙ୍କ ଧରିତ୍ରୀ

Why Dharitri