ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ମେହୁଲ ଶ୍ରଫ୍ କଦଳୀ ବାହୁଙ୍ଗା ଓ ଗଣ୍ଡିରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ ପ୍ରସ୍ତୁତକରି ସେଥିରୁ ପରିବେଶ ଉପଯୋଗୀ ସାମଗ୍ରୀ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି। ଏହାକୁ ବିକ୍ରିକରି ଅନେକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିପାରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଏଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁ ବହୁ କୃଷକ ମଧ୍ୟ ଲାଭବାନ୍ ହେଉଛନ୍ତି। ବୁରହାନପୁର ଜିଲାରେ ୧୬,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ କଦଳୀ ଚାଷ ହେଉଛି। କୃଷକମାନେ କଦଳୀ କାଟିନେବା ପରେ ଜମିରୁ ବହୁଙ୍ଗା ଓ ଗଣ୍ଡି ସଫାକରିବା ପାଇଁ ଖର୍ଚ୍ଚାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ଏହାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଏମ୍ବିଏ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିବା ପରେ ୨୦୧୮ରେ ମେହୁଲ ଏକ ଷ୍ଟାର୍ଟଅପ୍ ଗଠନକରି ପ୍ରତିଦିନ ୫୦ରୁ ୧୦୦ କୃଷକଙ୍କଠାରୁ ବର୍ଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରୁଛନ୍ତି। ମାସକୁ ପାଖାପାଖି ୫ଟନ୍ ବର୍ଜ୍ୟର ଉପଯୋଗ କରୁଛନ୍ତି। ସେଥିରୁ ପ୍ରାକୃତିକ ତନ୍ତୁ ବାହାରକରି ବିଭିନ୍ନ ହସ୍ତକଳା, ପୋଷାକ ଏବଂ କାଗଜ ତିଆରି କରାଯାଉଛି। ଉତ୍ପାଦଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟ ୧୦୦ରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୨,୦୦୦ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହେଉଛି। ଏଥିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଯୋଗ ମ୍ୟାଟ୍ର ବିଶେଷ ଆଦର ରହିଛି। ହସ୍ତକଳା ଲାଗି ସେ ୪୦ଜଣ ମହିଳାଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ସେ ମଧ୍ୟ କଦଳୀଗଛ ବର୍ଜ୍ୟରୁ ଏକ ପ୍ରକାର ଜୈବିକ ଦ୍ରବଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଛନ୍ତି; ଯାହା ମାଟିର ଉର୍ବରତା ବୃଦ୍ଧି କରୁଛି। ନବସାରୀ ଏଗ୍ରିକଲଚର ୟୁନିଭର୍ସିଟି ଦ୍ୱାରା ଏହାର ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇ ବ୍ୟବହାର ଲାଗି ସବୁଜ ସଙ୍କେତ ଦିଆଯାଇଛି।
