
ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ଇସ୍ରୋର ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଅଭିଯାନରେ ଏହି ମହାକାଶୀୟ ଡକିଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ଡକିଙ୍ଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ? ଏଠାରେ ଦୁଇଟି ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇ ପାରେ : ପ୍ରଥମତଃ, ଇସ୍ରୋ ଆଗାମୀ ୨୦୩୫ ମସିହା ସୁଦ୍ଧା ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ଦୀର୍ଘଦିନ ରହଣି ନିମନ୍ତେ ନିଜର ଏକ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନ (ନାମ: ଭାରତୀୟ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନ) ଅବସ୍ଥାପିତ କରିବାକୁ ଯୋଜନା ରଖିଛି। ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ କେବଳ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନ ସ୍ଥାପନ କରିଦେଲେ ଚଳିବ ନାହିଁ; ବରଂ ସମୟ ସମୟରେ ପୃଥିବୀରୁ ଅନେକ ଅଭିଯାନ ଜରିଆରେ ଏହାକୁ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ ତଥା ମହାକାଶଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅଦଳବଦଳ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏଥିନିମନ୍ତେ ପୃଥିବୀରୁ ନିୟମିତ ଭାବେ ମାଲବାହୀ ତଥା ମନୁଷ୍ୟବାହୀ ଯାନଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷକୁ ଯାତ୍ରା କରି ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନ ସହିତ ମିଳିତ ହେବା (ଡକିଙ୍ଗ) ସହ କାର୍ଯ୍ୟ ସରିଗଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ମହାକାଶ ଷ୍ଟେଶନରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ପୃଥିବୀକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବେ। ତେବେ ଯାଇ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନରେ ମଣିଷର ଦୀର୍ଘଦିନ ରହଣିର ସ୍ବପ୍ନ ସାକାର ହୋଇ ପାରିବ। ଏଠାରେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନ କଥା ବିଚାର କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ଷ୍ଟେଶନକୁ ଅନେକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅଭିଯାନ ଜରିଆରେ ପୃଥିବୀରୁ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଣ କରାଯାଇଛି କେତେକ ମହାକାଶଚାରୀ ପୃଥିବୀରୁ ଯାତ୍ରାକରି ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ସମ୍ପାଦନ କରି ପୁଣି ପୃଥିବୀକୁ ଫେରି ଆସିଛନ୍ତି। ସୁତରାଂ ଯେକୌଣସି ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ଷ୍ଟେଶନକୁ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ଦୀର୍ଘଦିନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ରଖିବା ନିମନ୍ତେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷରେ ମହାକାଶୀୟ ଡକିଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ଡକିଙ୍ଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଯଥେଷ୍ଟ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
ମହାକାଶୀୟ ଡକିଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ଡକିଙ୍ଗ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରୟୋଗ ଘଟିବ ଇସ୍ରୋ ଦ୍ୱାରା ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ପ୍ରେରଣ କରାଯିବାକୁ ଥିବା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୪ ଉପଗ୍ରହ ଅଭିଯାନରେ। ଏହି ଅଭିଯାନରେ ଏକ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନକୁ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରାଯିବ ଏବଂ ଏହି ଯାନ ଜରିଆରେ ସେଠାରୁ କିଛି ମାଟିପଥର ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇ ପୃଥିବୀକୁ ଅଣାଯିବ। ମାତ୍ର ଅବତରକ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପକ୍ଷରେ ନିଜର ସୀମିତ ଇନ୍ଧନ ଓ ଗତିଶୀଳତା ହେତୁ ଚନ୍ଦ୍ରର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ବନ୍ଧନ ଅତିକ୍ରମ ପୂର୍ବକ ଚନ୍ଦ୍ରରୁ ନମୁନା ଧରି ପୃଥିବୀକୁ ଫେରିବା ସମ୍ଭବପର ନୁହେଁ। ସୁତରାଂ ଏହି ଯାନ ନମୁନା ବହନ କରି ଚନ୍ଦ୍ରକୁ ଆକାଶରେ ପରିକ୍ରମା କରୁଥିବା ମୂଳ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଅର୍ବିଟର ଯାନ ସହିତ ଡକିଙ୍ଗ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜରିଆରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହେବ ଏବଂ ଏହି ମୂଳଯାନଟି ନମୁନା ସହିତ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନକୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ପୃଥିବୀକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିବ।
ସୁତରାଂ ଇସ୍ରୋର ଏହି ସ୍ପେଡେକ୍ସ ଡକିଙ୍ଗ ଓ ଅନ୍ଡକିଙ୍ଗ ଅଭିଯାନ ଯେ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଭାରତୀୟ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ କେଇ ପାଦ ଆଗେଇ ନେବା ଦିଗରେ ସହାୟକ ହେବ ଏଥିରେ ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ।
(ଶେଷ ଭାଗ)
– ନିକୁଞ୍ଜ ବିହାରୀ ସାହୁ
ଏଜୁକେଶନ ଅଫିସର, ଆଞ୍ଚଳିକ ବିଜ୍ଞାନ କେନ୍ଦ୍ର, ଭୋପାଳ, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ
ମୋ: ୮୯୧୭୬୩୭୯୭୪