ଜଣେ ହେଉ ବା ୩୫

ଆଧୁନିକ ନିର୍ବାଚନ ରାଜନୀତିରେ ହିଂସା ଦୀର୍ଘବର୍ଷରୁ ଚାଲିଆସିଛି। ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବରେ ଜରୁରିକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ବେଳେ ସଞ୍ଜୟ ଗାନ୍ଧୀ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ଗୁଣ୍ଡାଶ୍ରେଣୀୟ ଓ ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କଂଗ୍ରେସ ଦଳରେ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଦେଇ ସଭ୍ୟ କରାଉଥିଲେ। ତାହା ଖୋଲି ଦେଇଥିଲା ଏହିଭଳି ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ରାଜନୀତିର ଦ୍ୱାର। ଏହା ୯୦ ଦଶନ୍ଧିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ଅନ୍ୟସବୁ ଦଳକୁ ଗ୍ରାସ କରିଥିଲା। ସେତେବେଳେ ବିହାର, ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ଭଳି ରାଜ୍ୟରେ ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେତାମାନେ ପୋଷି ନିଜ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ କଲେ। ଯେତେବେଳେ ଗୁଣ୍ଡାମାନେ ଜାଣିଲେ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ବଳ ନେତାଙ୍କୁ ବିଜୟ ଆଣିଦେଉଛି ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ରାଜନୀତିରେ ଯୋଗଦେଇ ବ୍ୟବସ୍ଥାପକ ସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ। ବିହାରର ମହମ୍ମଦ ଶାହାବୁଦ୍ଦିନ ଓ ପପୁ ଯାଦବଙ୍କ ନାମ ଅପରାଧୀ ରାଜନେତା ଭାବେ ଜଣାଶୁଣା। କିନ୍ତୁ ତାହା ସେମାନଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳ ଭିତରେ ସୀମିତ ଥିଲା। ଏବର ସ୍ଥିତିରେ ହିଂସାର ଧାରା ବଦଳିଯାଇଛି। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ପଞ୍ଚାୟତ ନିର୍ବାଚନକୁ ଦେଖିଲେ ୮ ଜୁଲାଇରେ ନିର୍ବାଚନୀ ହିଂସାରେ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ୧୮ ଜଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଯାଇଛି। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାସକ ତୃଣମୂଳ କଂଗ୍ରେସ(ଟିଏମ୍‌ସି)ରୁ ୧୦ ଜଣ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଭାଜପାରୁ ୩, ସିପିଆଇ(ଏମ୍‌)ରୁ ୨, କଂଗ୍ରେସରୁ ୩ କର୍ମୀ ରହିଛନ୍ତି। ଏଥିରୁ ବୁଝାପଡ଼େ ଯେ, ଶାସକ ଟିଏମ୍‌ସି ଗୁଣ୍ଡାମିର ଶିକାର ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଇପାରେ। ତେବେ ହିଂସାଜନିତ ମୃତକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ହେବ ବୋଲି ବେସରକାରୀ ଭାବେ କୁହାଯାଉଛି। ଯଦି ଜୁନ୍‌ ୮ର ପଞ୍ଚାୟତ ନିର୍ବାଚନ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଦିନରୁ ହିସାବ କରାଯାଏ ସରକାରୀ ଭାବେ ୩୫ ଜଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି। ଏଭଳି ହିଂସାକାଣ୍ଡ ପଛରେ ଟିଏମ୍‌ସି, ଭାଜପା, କଂଗ୍ରେସ ଓ ବାମଦଳର ସମ୍ପୃକ୍ତି ରହିଥିବା ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ କୁହାଯାଉଛି।
ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ ଶାସକ ଟିଏମ୍‌ସି ପଞ୍ଚାୟତ ଭୋଟ ବେଳେ ହିଂସାତ୍ମକ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଆଶଙ୍କାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସେଠାରେ ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ବାହିନୀ ମୁତୟନ କରିବା ଲାଗି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। ଏକ ସଂଘୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ରାଜ୍ୟର ଅନୁମତି ନ ନେଇ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ମନମାନି କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗ ଆଣି ମମତା ବାନାର୍ଜୀ ସରକାର ଭାଜପାକୁ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲା। ଏହି ବିଷୟ କାଲ୍‌କାଟା ହାଇକୋର୍ଟକୁ ଯାଇଥିଲା। ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ବାହିନୀକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ନିର୍ବାଚନରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯିବା ନେଇ ହାଇକୋର୍ଟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେବା ସହ ରାଜ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନଙ୍କୁ ଭର୍ତ୍ସନା କରିଥିଲେ। ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ରାଜ୍ୟର ସମୁଦାୟ ୬୧ ହଜାର ବୁଥ୍‌ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀର ୧୫ ହଜାର ଯବାନଙ୍କୁ ମୁତୟନ କରାଯାଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି। ସଂଖ୍ୟାକୁ ଦେଖିଲେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ପ୍ରତି ବୁଥ୍‌ରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀର ଉପସ୍ଥିତି ନ ଥିବ। ଏହାଛଡ଼ା ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଯେ, ରାଜ୍ୟ ପୋଲିସ ସହ ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ବାହିନୀର ତାଳମେଳ ରହେ ନାହିଁ। ଏଥିସହିତ ମନେରଖିବାକୁ ହେବ ଯେ, କେନ୍ଦ୍ରରୁ ସଶସ୍ତ୍ର ବାହିନୀ ଆସିଗଲେ ନିର୍ବାଚନ ନିରପେକ୍ଷ ହେବ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ସମୟରେ ଏହିଭଳି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀ ମୁତୟନ ହୋଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ, କେବଳ ଟିଏମ୍‌ସି କର୍ମୀମାନଙ୍କୁ ଗୁଳିକରି ହତ୍ୟା କରାଯାଇଛି। କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀର କମାଣ୍ଡରମାନଙ୍କୁ ନିରପେକ୍ଷ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ। ଅପରପକ୍ଷରେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଯେଉଁ ଦଳ ଶାସନ କରୁଥାଏ, ତାହାର ରାଜ୍ୟ ଶାଖାକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାର ଦାୟିତ୍ୱ ଏହି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପୋଲିସ ବାହିନୀ ନିଜ ହାତକୁ ନେଲାଭଳି ମନେହୁଏ।
ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସର ନିଜ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଧାରଣା ଥିବାରୁ ଗଣ୍ଡଗୋଳ ରୋକିବା ଲାଗି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସହଜ ହୋଇଥାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବାହିନୀରେ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଆସିଥିବା ଯବାନମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ଚାହିଦାକୁ ମେଣ୍ଟାଇବା କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର। ଟିଏମ୍‌ସି ମୁଖପାତ୍ର କୁନାଲ ଘୋଷ କହିଛନ୍ତି, ହିଂସାରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାସକ ଦଳର ଅଧିକାଂଶ ରହିଛନ୍ତି। କେନ୍ଦ୍ର କୌଶଳ କରି ଅର୍ଦ୍ଧସାମରିକ ବାହିନୀକୁ ପଞ୍ଚାୟତ ନିର୍ବାଚନରେ ନିୟୋଜିତ କଲା। ତଥାପି ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଏହା ବିଫଳ ହୋଇଛି।
୨୦୨୪ରେ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ଥିବାରୁ ଏବେଠାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଅଧିକ ଆସନ କିଭଳି ଜିତିବେ ସେଥିଲାଗି ରଣକୌଶଳ ଅନୁସରଣ କରୁଛନ୍ତି। ଭୋଟ ନିର୍ବାଚନରେ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚାକାଂକ୍ଷା ରଖିବା ସ୍ବାଭାବିକ। କିନ୍ତୁ ହିଂସାତ୍ମକ କାଣ୍ଡ ଉପୁଜାଇବା ସହ ଭୋଟରଙ୍କୁ ଭୟଭୀତ କରି ନିର୍ବାଚନ ଜିତିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବା ଦଳ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ। କୁହାଯାଉଛି ଯିଏ ଯେଉଁଠାରେ କ୍ଷମତାରେ ରହିଛନ୍ତି ସେହି ଦଳ ହାତରେ ପୋଲିସ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ କଳ ଥିବାରୁ ସେସବୁର ଅପବ୍ୟହାର କରି ଫାଇଦା ନେବାକୁ ଚାହିଁଥାଆନ୍ତି। ଏହା ସତ୍ତ୍ୱେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶାସକ ଦଳ ହାରି ନୂଆ ଦଳ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଥାଆନ୍ତି। ରାଜନୈତିକ ହିଂସା ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଶାସନ କରୁଥିବା ଭାଜପା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଅଧିକ ହିଂସା ଏବଂ ଦ୍ୱେଷ ଭିଆଉଛି। ଜଣେ ହେଉ ବା ୩୫ ଲୋକଙ୍କ ଜୀବନ ଯିବା ଓ ହିଂସା ଭିଆଇବା କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସବୁ ଦଳ କରୁଛନ୍ତି। ଏଥିରେ କେହି ଗୋଟେ ସନ୍ଥ ବୋଲି କହିହେବ ନାହିଁ।