କୋଣାର୍କ: ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନର ଏକ ମାନମନ୍ଦିର

କୋଣାର୍କରେ ନଦୀର ସଙ୍ଗମସ୍ଥଳରେ ଏକ ଗଣ୍ଡ ଥିଲା। ଏହି ଗଣ୍ଡର ନାମ ପଦ୍ମକେଶର ଗଣ୍ଡ। ପଦ୍ମକେଶର ଗଣ୍ଡରେ ପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାତା ଥିଲେ ଗଙ୍ଗବଂଶର ଗଜପତି ଲାଙ୍ଗୁଳା ନରସିଂହ ଦେବ। ପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ସମୟଠାରୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ଚହଳ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ନିର୍ମାଣ ପରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ବିସ୍ମୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ଏହାର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ। ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟର ଶୀର୍ଷ ସ୍ତର ଛୁଇଁଥିଲା। ପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିରର ଶ୍ରେଷ୍ଠ କଳାକୃତି ପ୍ରତି ଏକ ଅହେତୁକ ଆକର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଅବୁଲ ଫାଜଲ ତାଙ୍କର ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀର ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଗରେ ‘କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର’ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପରେ ଶ୍ରୀପଦ୍ମକେଶର ଶବ୍ଦ ପଛକୁ ଚାଲିଗଲା। ମନ୍ଦିରଟି ‘କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର’ ଭାବରେ ପ୍ରଚାରିତ ହେଲା। ଅବୁଲ ଫାଜଲଙ୍କ ବହିକୁ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି ଏଚ୍‌. ଏସ୍‌. ଜାରେଟ (H.S. Jarrett)। ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ୧୯୧୦ ମସିହାରେ ବେଙ୍ଗଲଏସାଇଟିକ୍‌ ସୋସାଇଟି। ଅବୁଲ ଫାଜଲ ଯାହା ଦେଖିଥିଲେ ତାହା ହିଁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ।
ଅବୁଲ ଫାଜଲଙ୍କର ଆଇନ-ଇ-ଆକବରୀର ଇଂରାଜୀ ଅନୁବାଦ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଷ୍ଟାଲିଂଙ୍କ ବହି ୧୮୨୫ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ସେ ୧୮୨୪ ମସିହାରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରର କିଛି ଅଂଶ ବିମାନରେ ବୁଲି ଦେଖିବା ପରେ ଇତିହାସ ଲେଖିଥିଲେ। ତାହା ମଧ୍ୟ କେତେକ ମାତ୍ରାରେ ଅନ୍ଧ ବ୍ୟକ୍ତିଟିଏ ହାତୀ ଦେଖିଲା ପରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଥିବା ଭଳି ମନେହୁଏ। ତା’ପରେ କୋଣାର୍କ ଉପରେ ଲେଖିଲେ ଜେମ୍‌ସ ଫର୍ଗୁସନ ୧୮୩୯ ମସିହାରେ। ସେ Picturesdue Illustrations of the Architecture of Hindustan ଓ Eastern and Indian Architecture ଦୁଇଟି ବହିରେ କୋଣାର୍କକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଲେ। ଏହାପରେ ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ଡବ୍ଲ୍ୟୁ. ହଣ୍ଟର ଲେଖିଲେ ଓରିଶା, ଭାଗ-୧ରେ ୧୮୭୨ ମସିହାରେ। ୧୮୮୦ ମସିହାରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଲାଲ ମିତ୍ର-ଦି ଆଣ୍ଟିକ୍ୱିଟିଜ୍‌ ଅଫ୍‌ ଓରିଶା ପୁସ୍ତକରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ଏମାନେ ସମସ୍ତେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ନେଇ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପୁସ୍ତକ ଲେଖି ନ ଥିଲେ। ପ୍ରସଙ୍ଗ କ୍ରମରେ ନିଜ ପୁସ୍ତକରେ ମନ୍ଦିର କଥାକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଧାରା ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଗତି କରିଥିଲା। ଏମ୍‌.ଏମ୍‌. ଗାଙ୍ଗୁଲି (ଓରିଶା ଆଣ୍ଡ ହର ରିମେନ୍ସ, ଆର.ଡି. ବାନାର୍ଜୀ (ହିଷ୍ଟ୍ରି ଅଫ୍‌ ଓରିଶା), ଏନ୍‌.କେ. ସାହୁ (ହିଷ୍ଟ୍ରି ଅଫ୍‌ ଓରିଶା) ପ୍ରଭୃତି ସେହି ଧାରାରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ।
ଶ୍ରୀ ବିଶନ୍‌ ସ୍ବରୂପ ମହାଶୟ ୧୯୧୦ ମସିହାରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ନେଇ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକର ନାମ ଥିଲା -କୋଣାର୍କ, ଦି ବ୍ଲାକ୍‌ ପାଗୋଡା ଅଫ୍‌ ଓରିଶା। ଏହି ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର ପରିଚିତ ହେଲା ପାଠୁଆ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ବ୍ଲାକ୍‌ ପାଗୋଡା ଭାବରେ। ଏତବେଳକୁ ଶ୍ରୀପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିର ଶବ୍ଦ ଲୋକଲୋଚନରୁ ଦୂରେଇ ଗଲାଣି। ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ପଣ୍ଡିତ କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର ଓଡ଼ିଆରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ନେଇ କୋଣାର୍କ ଇତିହାସ ଲେଖିବା ପରେ ଶ୍ରୀପଦ୍ମକେଶର ମନ୍ଦିର ଶବ୍ଦ ଚର୍ଚ୍ଚା ପରିସରକୁ ଆସିଲା। ସେହିବର୍ଷ ପରେ ପରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରକୁ ନେଇ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶୀର୍ଷକରେ ପୁସ୍ତକ ଲେଖାଯିବାର ଦେଖାଯାଏ। ନିର୍ମଳ କୁମାର ବୋଷ କୋଣାର୍କ ଉପରେ ଏକ ମନୋଗ୍ରାଫ ଲେଖିଲେ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ୧୯୩୨ ମସିହାରେ। ଏହାପରେ ୧୯୫୬ ମସିହାରେ ସୁଧାଂଶୁ ଚୌଧୁରୀ ଆଲବମ୍‌ ଅଫ୍‌ ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍‌ସ ଫ୍ରମ୍‌ କୋଣାର୍କ ପ୍ରକାଶ କଲେ। ଶ୍ରୀ କନଓ୍ବରଲାଲ ‘ଦି ମିରାକିଲ୍‌ ଅଫ୍‌ କୋଣାର୍କ’ ଲେଖିଲେ। ତାହା ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। ଷ୍ଟଲିଂଙ୍କ ପୁସ୍ତକ ୧୮୨୫ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପରେ ୧୪୬ ବର୍ଷ ଧରି ୧୯୭୧ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ୨୮ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିବାର ତଥ୍ୟ ଆମେ ଅନୁସନ୍ଧାନ କାଳରେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲୁ। ତା’ରି ମଧ୍ୟରେ ଦେବଳା ମିତ୍ରଙ୍କ ‘କୋଣାର୍କ’ ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ।
ବିଭିନ୍ନ ପୁସ୍ତକରେ ପ୍ରଥମରୁ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ ଆଲୋଚିତ ହୋଇଥିବାବେଳେ ପରେ ଇତିହାସ ତା’ ସହିତ ଯୋଗ ହୋଇଛି। ପଣ୍ଡିତ କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର ନିଜେ ଗଁାକୁ ଗଁା ବୁଲି ଗଭୀର ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ହଜିଯାଉଥିବା ଐତିହ୍ୟକୁ ଇତିହାସର ଉପାଦାନ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର ଇତିହାସର ଅନେକ ନୂତନ ଦିଗ ଚିନ୍ତା କରିବା ଲାଗି ମାର୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଦେଲେ।
କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ୱକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ପ୍ରାୟ ସବୁ ବାହାରିଆ ଲେଖକ ନିଜ ନିଜ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରର ଇତିହାସ ଲେଖିଛନ୍ତି। କାହାକୁ ‘ବ୍ଲାକ୍‌ ପାଗୋଡ଼ା’ ଦିଶିଛି ତ କାହାକୁ ମିରାକିଲ୍‌, କିନ୍ତୁ ତୀର୍ଥକ୍ଷେତ୍ର ଦୃଷ୍ଟିରୁ କେହି ତା’ର ମାନବିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ବିଚାର କଲାପରି ମନେହୁଏ ନାହିଁ। ଭାରତୀୟ ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଜ୍ଞାନର ଫଳିତ ହେଉ କି ଗଣିତ, କେଉଁ ବିଜ୍ଞାନର ବି ତୁଳନାତ୍ମକ ସମୀକରଣ ଠିକ୍‌ ଢଙ୍ଗରେ କଲାପରି ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ। ଫଳରେ କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିର ଯେ ଭାରତୀୟ ବିଜ୍ଞାନର ଭିତ୍ତିିଭୂମି ଉପରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିବା ‘ମାନମନ୍ଦିର’, ତାହା ଆଲୋଚନାର ଆଢ଼ୁଆଳରେ ରହିଗଲା।

ଡ. ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର


Enter your email to get our daily news in your inbox.

All Right Reserved By Dharitri.Com

କଟକରେ ହେବ ବଡ଼ ଲଢେଇ, ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇପାରନ୍ତି ଭର୍ତ୍ତୃହରି-ସଂତୃପ୍ତ

ଭୁବନେଶ୍ୱର,୨୮।୩: ଆସନ୍ତା ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ଭାଜପାର ଭର୍ତ୍ତୃହରି ମହତାବ ଏବଂ ବିଜେଡିର ସଂତୃପ୍ତ ମିଶ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଟକ ଲୋକ ସଭା ଆସନରୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିପାରେ ବଡ଼...

ରାସ୍ତା ପ୍ରଶସ୍ତିକରଣକୁ ନେଇ ଉତ୍ତେଜନା: କାର୍ଯ୍ୟବନ୍ଦ କଲେ ଗ୍ରାମବାସୀ

ମୋରଡ଼ା,୨୮ା୩(ସ୍ମାରକ ମାଜୀ): ରାସ୍ତା ପ୍ରଶସ୍ତିକରଣକୁ ନେଇ ମୟୂରଭଞ୍ଜ ଜିଲା ମୋରଡ଼ା ବ୍ଲକ ଅଧୀନ ଗଡ଼ିଆ ଗ୍ରାମରେ ଉତ୍ତେଜନା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ଏନେଇ ଗ୍ରାମବାସୀ  ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ...

ଟ୍ରକ୍‌ରେ ପିଟିହେଲା ହାଇଓ୍ବା, ଚାଲିଗଲା ଡ୍ରାଇଭରଙ୍କ ଜୀବନ

ଭଦ୍ରକ,୨୮ା୩(ସନାତନ ରାଉତ): ଭଦ୍ରକ ୧୬ନଂ ଜାତୀୟ ରାଜପଥର ଦମକଳ କେନ୍ଦ୍ର ସମ୍ମୁଖରେ ଗୁରୁବାର ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ଏକ ମର୍ମନ୍ତୁଦ ସଡ଼କ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ଜଣେ ଡ୍ରାଇଭରଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି।...

ଟିକେଟ୍‌ ମିଳିବା ପରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନ କଲେ ବବି ଦାସ

ପୁରୀ,୨୮।୩: ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ ପକ୍ଷରୁ ସମ୍ବଲପୁର ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବେ ପ୍ରଣବ ପ୍ରକାଶ ଦାସ(ବବି)ଙ୍କ ନାମ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ବବିଙ୍କୁ...

‘ଆଉ ତତେ ଗ୍ରହଣ କରିବି ନାହିଁ’

ଲାଞ୍ଜିଗଡ଼,୨୮।୩(ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ): କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲା ଲାଞ୍ଜିଗଡ଼ ଥାନା ଅଞ୍ଚଳର ଜଣେ ନାବାଳିକାଙ୍କୁ ବିବାହ ପ୍ରଲୋଭନ କରି ପ୍ରତାରଣା କରିବା ଅଭିଯୋଗରେ ପୋଲିସ ଜଣେ ଯୁବକଙ୍କୁ...

ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କଲେ ୟୁଟ୍ୟୁବର ମୋନାଲିସା

ଯାଜପୁର,୨୮ା୩: ୟୁଟ୍ୟୁବର ମୋନାଲିସା ଭଦ୍ର ଯାଜପୁରରୋଡ୍‌ସ୍ଥିତ ବନ ବିଭାଗ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ଗୁରୁବାର ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଛନ୍ତି। ମୋନାଲିସା ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କୁ ଘରେ ରଖି ଭିଡିଓ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସୋସିଆଲ...

ଅଗ୍ନି ଭୈରବୀଙ୍କ ଝାମୁଯାତ୍ରା ସମ୍ପନ୍ନ

ଲାଞ୍ଜିଗଡ଼,୨୮।୩(ରମେଶ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ): କଳାହାଣ୍ଡି ଜିଲା ଲାଞ୍ଜିଗଡ଼ ବ୍ଲକ ଲାଖବାହାଲି ପଞ୍ଚାୟତ ଅଧୀନ ଥୁଆଙ୍ଗପଦର ଗ୍ରାମରେ ଅଗ୍ନି ଭୈରବୀଙ୍କ ଝାମୁଯାତ୍ରା ମଙ୍ଗଳବାର ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଯାଇଛି। ପରମ୍ପରା...

କଳାହାଣ୍ଡିରେ ବିଜେଡି ଖେଳିଲା ମହିଳା କାର୍ଡ

ଭବାନୀପାଟଣା,୨୮।୩(ଉତ୍ତମ କୁମାର ଦାଶ): ଆଗାମୀ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ବିଧାନ ସଭା କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ବିଜେଡି ପକ୍ଷରୁ ବୁଧବାର ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ବିଧାୟକ ପ୍ରାର୍ଥିନୀ/ପ୍ରାର୍ଥିଙ୍କ ନାମ ଘୋଷଣା...

Advertisement

ଧରିତ୍ରୀ କାର୍ଟୁନ

Archives
Model This Week

ପିଲାଙ୍କ ଧରିତ୍ରୀ

Why Dharitri