ଆଜି ବିଶ୍ବ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଦିବସ। ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଓ ଉଦ୍ଭିଦଙ୍କ ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଦିନଟିଏ। ଜାତିସଂଘ କ୍ୟାଲେଣ୍ଡରରେ ମଧ୍ୟ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ବିଶେଷ ଦିନର ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପାଳନ ପାଇଁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ତେବେ ଚଳିତ ବର୍ଷର ଥିମ୍ ରଖାଯାଇଛି ‘ଫରେଷ୍ଟସ ଆଣ୍ଡ୍ ଲାଇଭ୍ଲିହୁଡ୍: ସଷ୍ଟେନିଙ୍ଗ ପିପୁଲ ଆଣ୍ଡ୍ ପ୍ଲାନେଟ’। ବିଶ୍ୱରେ ଶହ ଶହ କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ଜୀବିକା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଜଙ୍ଗଲ, ଜଙ୍ଗଲ ପ୍ରଜାତି ଓ ଇକୋ ସିଷ୍ଟମ ସେବାଗୁଡିକର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭୂମିକାକୁ ଆଲୋକିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ମାଧ୍ୟମ ହେବ। ବିଶେଷ ଭାବରେ ଜଙ୍ଗଲ ତଥା ସଂଲଗ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ସହିତ ବହୁ କାଳ ଧରି ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ରହିଥିବା ଆଦିବାସୀ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ବେଶ୍ ଗୁରୁତ୍ୱ ବହନ କରିବ। ଆମ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଦିବସ ୨୦୨୧ ନୂଆ ବାର୍ତ୍ତା ଦେବ। ଓଡ଼ିଶା ଉଭୟ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଏବଂ ଉଦ୍ଭିଦଙ୍କୁ ନେଇ ସମୃଦ୍ଧଶାଳୀ। ଭାରତରେ ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ ସମୁଦ୍ର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ହେଲେ ଦୁଃଖର ବିଷୟ, ରାଜ୍ୟରେ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକା ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ସଂକଟ ଭିତରେ ରହି ଆସିଛି। ଜଙ୍ଗଲ ପରିଚାଳନାରେ ବିସ୍ଥାପନ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ପରିଚାଳନାରେ ସାମୟିକ ମାଛଧରା କଟକଣା ଆଡୁଆ ସାଜିଛି। ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପରିଚାଳନାରେ ରାଜ୍ୟ ବନବିଭାଗ ବାରମ୍ବାର ବିଫଳ ହେଉଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି।
ଶିମିଳିପାଳ:ଯଦିଓ ୱିକିପେଡିଆରେ ଶିମିଳିପାଳକୁ ଏକ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଉଛି, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବାସ୍ତବତା ଭିନ୍ନ କଥା କହୁଛି। ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ମାନ୍ୟତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ଯୋଗ୍ୟତା ହେଲା କୋର୍ ଏରିଆ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ହେଲେ ଗାଁ ବା ଜନବସତି ରହିବ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଆଜି ଯାଏ ବନବିଭାଗ ଶିମିଳିପାଳର କୋର୍ ଏରିଆରୁ ସବୁ ଗାଁ କୁ ବିସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇପାରି ନାହିଁ। କୋଟି କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବନ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅବହେଳା ଓ ଅପାରଗତା ଯୋଗୁ ଏଯାବତ୍ ଶିମିଳିପାଳକୁ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ମାନ୍ୟତା ମିଳୁନାହିଁ। ଏଣେ ଶିମିଳିପାଳରେ ମହାବଳ ବାଘଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇବା ଓ କିଛି ବର୍ଷ ତଳେ କୋର ଏରିଆରେ ବନ୍ଧୁକ ଚାଳନା ଶିକ୍ଷା ଭିଡିଓ ଭାଇରାଲ ହେବା ଘଟଣା ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କୁ ବ୍ୟଥିତ କରିଦେଇଛି।
ସାତକୋଶିଆ: ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରମୁଖ ସାତକୋଶିଆ ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟ ନାନା ବିବାଦ ଘେରକୁ ଚାଲି ଆସିଛି। ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆ ନ ଯାଇ ସାତକୋଶିଆରେ ବ୍ୟାଘ୍ର ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ କରାଗଲା। ଏହା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ବିସ୍ଥାପନ ନ କରି ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରୁ ୨ଟି ମହାବଳ ବାଘ ଆଣି ଛଡାଗଲା। ମହାବୀରକୁ ଶିକାରୀମାନେ ମାରିଦେଲେ ଓ ସୁନ୍ଦରୀ ମଣିଷ ମାରିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଏବେ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନ ବିତାଉଛି। ଏଥିପାଇଁ ଏନ୍ଟିସିଏ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିବା ବଡ଼ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦେବା ସହ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ହେଲେ ପଦକ୍ଷେପ ବଦଳରେ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଘଣ୍ଟା ଘୋଡ଼ାଯିବାରୁ ଏବେ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକାରେ ସମନ୍ବୟ ରକ୍ଷା ପୂରା ଫେଲ୍ ମାରିଛି। ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ବିପଦ ମୁହଁକୁ ଠେଲି ଦିଆଯାଉଛି।
ଦେବ୍ରିଗଡ଼: ବରଗଡ଼ ଜିଲାରେ ଥିବା ଦେବ୍ରିଗଡ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ବହୁ ଆଶା ଓ ସୁଯୋଗ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବନ ବିଭାଗର ଅପାରଗତା ଯୋଗୁ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକା ପରସ୍ପରର ଶତ୍ରୁ ପାଲଟିଛି। ଯଦିଓ ଅଭୟାରଣ୍ୟର କୋର ଏରିଆରେ ଥିବା ଗାଁଗୁଡିକୁ ବିସ୍ଥାପନ କରିବାରେ କିଛିଟା ସଫଳତା ମିଳିଛି, ହେଲେ ଦୁର୍ନୀତି ଯୋଗୁ ଶିକାର କମିବାର ନା ନେଉନାହିଁ। ଦୁଇବର୍ଷ ତଳେ ଏକ ଅଣ୍ଡିରା ମହାବଳ ବାଘକୁ ଶିକାରୀମାନେ ମାରି ପୋଡି ପୋତି ଦେଇଥିଲେ। ହେଲେ ବଡ ବାବୁମାନେ ମହାବଳକୁ କଲରା ପତରିଆ ବୋଲି ଦେଖେଇବାକୁ ଯାଇ ବୃଥା ଚେଷ୍ଟା କରି ଧରାପଡିଯାଇଥିଲେ।
ଭିତରକନିକା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ
ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ହେଉଛି ରାଜ୍ୟର ଏକମାତ୍ର ଭିତରକନିକା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ। ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକା ମଧ୍ୟରେ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱକୁ ଅନେକ ପରିମାଣରେ ପ୍ରଶମନ କରିବାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ବନ ବିଭାଗ ସଫଳତା ପାଇଛି । ଯଦିଓ ବଉଳା କୁମ୍ଭୀରଙ୍କ ଯୋଗୁ କିଛି ଜୀବନ ହାନିର ନଜିର ରହିଛି, ହେଲେ ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ପରିଚାଳନାରେ ସଫଳ ପଦକ୍ଷେପକୁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଉଛି। ବିଶେଷକରି ଅଲିଭ ରିଡ୍ଲେ କଇଁଛ ପାଇଁ ସମୁଦ୍ର ଓ ବଉଳା କୁମ୍ଭୀର ପାଇଁ ନଦୀଗୁଡ଼ିକରେ ମାଛଧରା କଟକଣା ଜାରି ସମୟରେ ପାରମ୍ପରିକ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ରାଶନ କାର୍ଡ ମାଧ୍ୟମରେ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରବ୍ୟ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଉଛି। ଏହାଦ୍ବାରା ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକାର ସମନ୍ବୟ ରକ୍ଷା ହୋଇପାରିଛି।
ଚିଲିକା: ମରାଳ ମାଳିନୀ ନୀଳାମ୍ବୁ ଚିଲିକା ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବିକାର ଏକ ଅପୂର୍ବ ମିଶ୍ରଣ। ଜୀବିକା ଅର୍ଥାତ୍ ଚିଙ୍ଗୁଡି ଘେରିକୁ ନେଇ ବହୁ ସମୟରେ ରକ୍ତପାତ ହୋଇଛି। ଏଣେ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସ୍ବର୍ଗ ମଙ୍ଗଳାଯୋଡ଼ି ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପରିଚାଳନାରେ ଆଉଏକ ସଫଳତାର ସ୍ବାକ୍ଷର ବହନ କରୁଛି।
ଉପସ୍ଥାପନା: ଅସମାପିକା ସାହୁ