Bharat Ratna: ବର୍ଷକରେ କେତେ ଜଣଙ୍କୁ ମିଳି ପାରିବ ଭାରତ ରତ୍ନ . କ’ଣ ରହିଛି ନିୟମ…
01 ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୦।୨ : ସମ୍ପ୍ରତି ଭାରତ ସରକାର ତିନି ଜଣଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପୁରସ୍କାର ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ଦୁଇଜଣ ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚୌଧୁରୀ ଚରଣ ସିଂ ଏବଂ ପିଭି ନରସିଂହ ରାଓ ଏବଂ ଭାରତର ସବୁଜ ବିପ୍ଳବର ପିତା ଏମଏସ ସ୍ବାମୀନାଥନଙ୍କ ନାମ ରହିଛି। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଭେଟେରାନ ଭାଜପା ନେତା ଲାଲ କୃଷ୍ଣ ଆଡଭାନୀ ଏବଂ ବିହାରର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କର୍ପୁରୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ପରି ଭାବରେ, ଏହା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ପାଞ୍ଚ ଜଣଙ୍କୁ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଛି।
ଭାରତ ରତ୍ନ ହେଉଛି ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ପୁରସ୍କାର, ଯାହା ୧୯୫୪ ମସିହାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅନୁଯାୟୀ ଜାତି, ବୃତ୍ତି, ପଦବୀ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗଗତ ଭେଦଭାବ ନ କରି ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଏହି ସମ୍ମାନ ପାଇବାକୁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି। ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ କରାଯାଇଥିବା ସର୍ବୋତ୍ତମ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ପାଇଁ ଭାରତ ରତ୍ନ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ। ଭାରତ ରତ୍ନ ପାଇଁ ସୁପାରିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ସୁପାରିଶର ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ ।
ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବର୍ଷରେ ବାର୍ଷିକ ପୁରସ୍କାର ସଂଖ୍ୟା ସର୍ବାଧିକ ତିନିଟିରେ ସୀମିତ ରହିବ। ଏହି ପୁରସ୍କାରର ଉପସ୍ଥାପନା ସମୟରେ, ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦସ୍ତଖତ ହୋଇଥିବା ଏକ ସନଦ ପତ୍ର ବା ପ୍ରମାଣପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ପୁରସ୍କାରରେ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ଦିଆଯାଇ ନ ଥାଏ।
ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୮ (୧) ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ନାମ ପୂର୍ବରୁ କିମ୍ବା ପଛରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ। ଯଦିଓ, ଯଦି କୌଣସି ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତା ଏହାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ବିବେଚନା କରନ୍ତି, ତେବେ ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ଭିଟା, ଚିଠି ହେଡ କିମ୍ବା ଭିଜିଟିଂ କାର୍ଡ ଇତ୍ୟାଦିରେ ସମାନ ଭାବରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିପାରନ୍ତି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତା ’ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପୁରସ୍କୃତ ଭାରତ ରତ୍ନ’ କିମ୍ବା ’ଭାରତ-ରତ୍ନ ପ୍ରାପ୍ତକର୍ତ୍ତା’ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ।
୨୦୨୪ ପୂର୍ବରୁ ସମୁଦାୟ ୪୮ ଜଣଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୱେବସାଇଟରେ ଉପଲବ୍ଧ ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ, ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ଚାରି ଜଣଙ୍କୁ ଭାରତ ରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିମଧ୍ୟରେ ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣଙ୍କୁ ମରଣୋତ୍ତର, ପ୍ରଫେସର ଅମର୍ତ୍ୟ ସେନ, ଗୋପୀନାଥ ବୋରଦଲୋଇଙ୍କୁ ମରଣୋତ୍ତର ଏବଂ ପଣ୍ଡିତ ରବି ଶଙ୍କରଙ୍କ ନାମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା। ତେବେ ୨୦୨୪ ବର୍ଷରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ପାଞ୍ଚ ଜଣଙ୍କୁ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି।