ବୃହତ୍ ମାଟିବନ୍ଧ ହୀରାକୁଦର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ପିଲ୍ୱେ ନିର୍ମାଣ କଥା ଉଠିଥିଲା। ୨୦୧୫ ଏପ୍ରିଲରେ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ୱାଟର କମିଶନ (ସିଡବ୍ଲ୍ୟୁସି) ଓ ୱାଲ୍ଡ ବ୍ୟାଙ୍କର ଅଧିକାରୀମାନେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ବନ୍ୟାଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ଲାଗି ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ପିଲ୍ୱେ ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା। ବିଶେଷ କରି ବନ୍ୟାଜଳ ନିଷ୍କାସନକୁ ସୁଚାରୁ ରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିବା ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା। ବନ୍ଦର ଲେଫ୍ଟ ଡାଇକରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ପିଲ୍ଓ୍ବେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଛି। କମ୍ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକ ବନ୍ୟାଜଳ କିପରି ନିଷ୍କାସନ ହୋଇପାରିବ ସେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରହିଛି। ୱାଲର୍ଡ ବ୍ୟାଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଏଥିପାଇଁ ୩୬୯.୫୯ କୋଟି ଟଙ୍କା ସହାୟତା ଦିଆଯାଇଛି। ୯୧ ମିଟର ଲମ୍ବ ଏହି ସ୍ପିଲୱେରେ ୪ଟି ସ୍ଲୁଇସ ଗେଟ୍ ରହିବ। ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମରେ ଥିବା ସ୍ଲୁଇସ ଗେଟ୍ରେ ୯୮ ଗେଟ ରହିଛି, ସେଥିରେ ପ୍ରତି ସେକେଣ୍ଡରେ ପ୍ରାୟ ୧୫ ଲକ୍ଷ କ୍ୟୁସେକ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ହେଉଛି। ଅତିରିକ୍ତ ସ୍ପିଲ୍ଓ୍ବେ ନିର୍ମାଣ ହେଲେ ଜଳ ନିଷ୍କାସନ କ୍ଷମତା ୧୮ ଲକ୍ଷ କ୍ୟୁସେକରେ ପହଞ୍ଚିବ। ଇତିମଧ୍ୟରେ ଟେଣ୍ଡର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଶେଷ ହୋଇ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ହେଲେ କାମ ମନ୍ଥର ଗତିରେ ଚାଲିଛି। ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ପିଲ୍ଓ୍ବେ ନିର୍ମାଣ ଯୋଗୁ ବିସ୍ଥାପିତ ପରିବାରକୁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଥଇଥାନ କରାଯାଇନାହିଁ। କ୍ଷତିପୂରଣ ରାଶି ମିଳିନାହିଁ। ଆରମ୍ଭରୁ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ସ୍ଥାନୀୟ କେବୁଲ କଲୋନୀ, ପ୍ରେସ୍ ନଗର, ରିଂରୋଲି ମିଲ, ଫାଷ୍ଟ କ୍ୟାମ୍ପ, ଗାନ୍ଧୀନଗର ଓ ଲକ୍ଷ୍ମୀନଗର ବାସିନ୍ଦା ବିରୋଧ କରୁଥିଲେ। ମୋଟ ବିସ୍ଥାପିତ ୧୪୧୫ ପରିବାର ସଦସ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ କରି ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ। ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ୨ ଡିସିମିଲ ଜମି ସହ ଘର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ୩ ଲକ୍ଷ ୮୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଆର୍ଥତ୍କ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ସ୍ଥିର ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଥମେ କ୍ଷତିପୂରଣ ଓ ଥଇଥାନ କଲାପରେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରାଯିବ ବୋଲି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ହେଲେ ସେହି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପୂରଣ ହୋଇ ନ ଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି। ଏବେ ବିସ୍ଥାପିତମାନେ କୁଆଡେ ଯିବେ ସେ ନେଇ ଚିନ୍ତା ବଢ଼ିଛି। ରହିବା ପାଇଁ ଘର ନାହିଁ କି ଜମି ଖଣ୍ଡିଏ ନାହିଁ। ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ପରିବାରଙ୍କର ବିସ୍ଥାପିତ ତାଲିକାରେ ନାମ ନାହିଁ। ୭୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ ନିର୍ମାଣ ସମୟରେ ଉପରୋକ୍ତ ପରିବାର ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲେ। ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକାଂଶ ପରିବାର କ୍ଷତିପୂରଣ ରାଶି ପାଇପାରିନାହାନ୍ତି। ଏଥିପାଇଁ ସେମାନେ ପ୍ରଶାସନ ପାଖରେ ବାରମ୍ବାର ଅଭିଯୋଗ କରିବା ସହ କୋର୍ଟର ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଛନ୍ତି। ୨ ଥର ବିସ୍ଥାପିତ ହେବା ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା ହୋଇ ଠିଆ ହୋଇଛି। ଜମି ବାବଦ ଟଙ୍କା ପାଇ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଖୁସି ନାହାନ୍ତି। ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ଥଇଥାନ ହୋଇ ସ୍ବାଭାବିକ ଜୀବନ ଯାପନ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇପଡିବ ବୋଲି ଅଧିକାଂଶ ବିସ୍ଥାପିତ କହିଛନ୍ତି। ତଥାପି ଜୁଲାଇ ମାସ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ବିସ୍ଥାପିତଙ୍କୁ ଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦିଆଯିବାର ପ୍ରଶାସନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି ବୋଲି ସୂଚନା ମିଳିଛି।
