ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୧ା୧୧: ”ସେଠାରେ ଏପରି କିଛି ଅଛି, ଯାହା ଏକ ପ୍ରାଚୀରକୁ ଭଲପାଏ ନାହିଁ।“
ଆମେରିକୀୟ କବି ରବର୍ଟ ଫ୍ରଷ୍ଟ ଯେତେବେଳେ ଏହି ପଂକ୍ତି ଲେଖିଥିଲେ, ଏହା ଶହେ ବର୍ଷ ପରେ କେତେ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଭାରତର ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲାଗୁ ହେବ, ସେନେଇ ତାଙ୍କର ଧାରଣା ନ ଥିଲା। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟଙ୍କ ସମାଧାନର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ତର୍କରେ ଯୁକ୍ତିର ଅଭାବ ଉପରେ ଗୋଟିଏ ଅଙ୍ଗୁଳି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କଲେ ବୁଝାପଡ଼ିବ ଯେ, ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଦାଲତ ସେହି ଲୌହ-ଇଟାର ପ୍ରାଚୀରକୁ ହଟାଇବାକୁ ଉଦ୍ୟମ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ୧୮୫୬-୫୭ ମସିହାରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଦଙ୍ଗା ପରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ମାନେ ଅଯୋଧ୍ୟାର ବିବାଦୀୟ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୁଇଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରି ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ଗୋଟିଏ ଅନ୍ତଃ ପରିସର ଓ ୩ ଗମ୍ବୁଜ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ବାହ୍ୟ ପରିସର। ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଶନିବାର ତାଙ୍କ ରାୟରେ ଏହି ପ୍ରାଚୀରକୁ ‘ଧୂମପରଦା’ ବା ସ୍ମୋକ୍ସ୍କ୍ରିନ୍ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରିଛନ୍ତି। ଏହାସହ ବିବାଦୀୟ ଜମିକୁ ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ଧରିନେଇଛନ୍ତି। ୧୮୫୬ରୁ ୧୮୫୭ ମଧ୍ୟରେ ନିର୍ମିତ ରେଲିଂ ଜମିର ବିଭାଜନ କିମ୍ବା ସ୍ବତ୍ୱର ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଇନାହିଁ।
ଏହି ମୁଖ୍ୟ ବିନ୍ଦୁ ଉପରେ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ନିଷ୍କର୍ଷ ନିର୍ଭର କଲା କାହିଁକି
ଏହା କାହିଁକି କୋର୍ଟଙ୍କ ନିଷ୍ପତ୍ତିର ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ପରିଣାମ ହେଲା, ତା’ର କାରଣ ହେଉଛି ୧୮୫୬-୫୭ରୁ ବାହ୍ୟ ପରିସରରେ ପୂଜା ଜାରି ରହିବା ନେଇ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରମାଣ ବିବାଦୀୟ ଭୂମିରେ ସାମଗ୍ରିକ ଭାବେ ସେମାନଙ୍କ ଦଖଲର ପ୍ରମାଣ ପାଲଟିଥିଲା। ବାହ୍ୟ ପରିସରରେ ଅବସ୍ଥିତ ରାମ ଚଉତରା, ସୀତା ରୋଷେଇ ଓ ଭଣ୍ଡାର ହିନ୍ଦୁମାନେ ପୂଜା କରୁଥିବା ନେଇ ମୁସ୍ଲିମମାନେ ସବୁବେଳେ ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ। ଅଦାଲତ ଏଥିରେ ଅତିରିକ୍ତ ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଥିଲେ ଯେ, ହିନ୍ଦୁମାନେ ଏପରି କି ପ୍ରାଚୀର ବାହାରେ ପୂଜା କରୁଥିବାବେଳେ ପ୍ରକୃତରେ ସେମାନଙ୍କ ପୂଜାକୁ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଗମ୍ବୁଜ ତଳେ ଥିବା ତିନୋଟି ଢାଞ୍ଚାର ଭୂମି ଆଡ଼କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରୁଥିଲେ। ଏହି ତଥ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ କେତେଜଣ ହିନ୍ଦୁ ସାକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟ ସାକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।
ପ୍ରାଚୀର ସେପଟୁ ଦର୍ଶନ ସମ୍ପର୍କିତ ତଥ୍ୟକୁ କୋର୍ଟ ଅତିରିକ୍ତ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରି ଆକଳନ କରିଥିଲେ ଯେ, ତିନି ଗମ୍ବୁଜ ଢାଞ୍ଚା ଭିତରେ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ପୂଜା ଓ ଶେଷରେ ଏହାର ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତତା ଏହାକୁ ଦଖଲର ଏକ ପ୍ରମାଣ ସ୍ତରକୁ ଉନ୍ନୀତ କରିଥିଲା। ଏଥିସହ ଅଦାଲତ କହିଛନ୍ତି, ୧୮୫୬ରୁ ୧୯୪୯ ମଧ୍ୟରେ ତିନୋଟି ଅବସରରେ ତିନି ଗମ୍ବୁଜ ଢାଞ୍ଚାର ଅପବିତ୍ରୀକରଣ ଉଦ୍ୟମ ହୋଇଥିଲା। ଆଉ ସେହି ଉଦ୍ୟମକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ପୋଲିସ ଓ ଦଓ୍ବୋନୀ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ମୁସ୍ଲିମମାନେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ବୋଲି ରେକର୍ଡରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଛି। ତେବେ ସେଠାରେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିରନ୍ତର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରାଯାଉଥିଲା ବୋଲି ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ କୋର୍ଟ ଏହାକୁ ଏକ ତୃତୀୟ ପ୍ରମାଣ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ।
ଆଇନରେ ଏହାର ବିପରୀତ ନିଷ୍କର୍ଷ ଯଦି କିଛିଥାଏ, ତେବେ ତାହା ହେଉଛି ବାସ୍ତବରେ ମୁସ୍ଲିମମାନେ ଅନ୍ତଃ ପରିସରକୁ ଦଖଲ କରୁଥିଲେ। ଏବଂ ସେମାନେ ନିଜ ଦଖଲରେ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ହସ୍ତକ୍ଷେପକୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ବାଧା ଦେବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ଥିଲେ।
୧୮୫୬ରୁ ନମାଜ ପାଠ ଜାରି ରହିଥିବା ମୁସ୍ଲିମମାନେ ପ୍ରମାଣ କରିପାରିଥାନ୍ତେ
ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ଦଖଲ ଅଧିକାରର ୩ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା, ଯାହାକି (୧) ବାହ୍ୟ ପରିସରରେ ପୂଜା, ଯାହାକି ପ୍ରାଚୀର ହଟାଇଦେବା ପରେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା (୨) ଯାତ୍ରୀମାନେ ଗ୍ରୀଲ ଦେଇ ଦର୍ଶନ ଅନୁମତି ପାଇଥିଲେ (୩) ୧୦୦ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ତିନି ଗମ୍ବୁଜକୁ ଅପବିତ୍ର କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ। ତେବେ ୧୮୫୬ରୁ ତିନି ଗମ୍ବୁଜ ଓ ଅନ୍ତଃ ପରିସରରେ ମୁସ୍ଲିମମାନେ ନମାଜ ପାଠ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ବୋଲି ଏହି ଉଦ୍ୟମ ବିରୋଧରେ ସେମାନେ ପ୍ରମାଣ କରିବା ପାଇଁ ସକ୍ଷମ ଥିଲେ। ହେଲେ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଦସ୍ତାବିଜ ଆକାରରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ଉପଲବ୍ଧ ନ ଥିବାରୁ ମୁସ୍ଲିମମାନେ ଅପରପକ୍ଷର ଦାବିକୁ ମାନି ନେଇଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ତଃ ପରିସର ଉପରେ କେବଳ ଦଖଲ ଅଧିକାର ଦାବି କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ କୋର୍ଟ ଉଭୟ ପକ୍ଷଙ୍କଠାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ମାପଦଣ୍ଡ ପ୍ରୟୋଗ କରି କହିଥିଲେ ଯେ, ହିନ୍ଦୁମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଦଖଲ ଅଧିକାର ପୂଜା ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରମାଣିତ କରିପାରିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ମୁସ୍ଲିମ ପକ୍ଷ ସେମାନଙ୍କ ଦାବିକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବାରେ ବିଫଳ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହାକୁ ଭିତ୍ତିକରି ଅଦାଲତ ବିବାଦୀୟ ଜମିର ମାଲିକାନା ସ୍ବତ୍ୱ ରାମ ଲାଲାଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ ଦେଇଛନ୍ତି। ‘ଉତ୍ତମ ବାଡ଼ ଭଲ ବନ୍ଧୁ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ’ ବୋଲି ରବର୍ଟ ଫ୍ରଷ୍ଟଙ୍କ ଉକ୍ତି ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଭୁଲ। କାରଣ ଉତ୍ତମ ବାଡ଼ ଆମ ପରିକଳ୍ପନାର ଏକ ମନଗଢ଼ା କଥା; ସେହିପରି ଆମ ପ୍ରତିବେଶୀମାନେ ମଧ୍ୟ।