ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଉପବାସର ଏକ ବିଶେଷ ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଛି। କୁହାଯାଏ ଯେ ଖାଦ୍ୟ ହେଉଛି ପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମ। ପ୍ରକୃତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯେପରି ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ, ସେହିପରି ଶରୀରରେ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ। ଶରୀରକୁ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ଉପବାସ ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଉପବାସର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ହାଲୁକା କିମ୍ବା ସୀମିତ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା। ଉପବାସର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଶରୀରକୁ ପବିତ୍ର କରିବା। ଆଷାଢ ଏକାଦଶୀ, ମହାଶିବରାତ୍ରି, ରାମନବମୀ, ଓ ନବରାତ୍ରି ଭଳି ପର୍ବରେ ଉପବାସର ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଅଛି। ମହାଶିବରାତ୍ରିରେ କିପରି ଉପବାସ ରଖିବେ? କଣ ଖାଇବା ଉଚିତ ଏବଂ କଣ ଖାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ? ଜାଣନ୍ତୁ…
ଯଦି ଆମେ ଦେଖିବା, ଅନେକ ସମୟରେ ଉପବାସ ସମୟରେ ଲୋକମାନେ ପ୍ରଚୁର ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଆୟୁର୍ବେଦ ଅନୁସାରେ କୁହାଯାଏ ଯେ ଆପଣ କେବଳ ପାଣିରେ ବଞ୍ଚିବା ଉଚିତ। ତଥାପି, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପାଣିରେ ଉପବାସ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭଗାର ଏବଂ ଯମ ଭଲ ବିକଳ୍ପ।
ଶାଗୁରେ କ୍ୟାଲସିୟମ, ଲୁହା ଏବଂ ଫସଫରସ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଥାଏ, ଯାହା ହଜମ କରିବାକୁ ବହୁତ ହାଲୁକା ହୋଇଥାଏ। ଓଜନ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ହାଡ଼କୁ ମଜବୁତ କରେ, ଶକ୍ତି ସ୍ତର ବୃଦ୍ଧି କରେ ଏବଂ ମଧୁମେହ ରୋଗୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖାଦ୍ୟ। ଖାଦ୍ୟରେ ଦହି, ବଟରମିଲ୍କ, ଶାଗୁ, ମିଠା ଆଳୁ ଏବଂ ଫଳ ସାମିଲ କରିବା ଉଚିତ।