ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୯।୮: କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଏବଂ ଲୋକ ସଭାରେ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତା ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିହାରରେ ‘ଭୋଟର ଅଧିକାର ଯାତ୍ରା’ରେ ଅଛନ୍ତି। ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ସେ ଦରଭଙ୍ଗାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏଠାରେ ତାଙ୍କ ସଭାରେ ରାଜନୈତିକ ସୌଜନ୍ୟ ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା। ବୈଠକ ସମୟରେ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଅପମାନଜନକ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ, ରିଜଭି ଓରଫ ରାଜା ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ମଞ୍ଚରୁ ସମସ୍ତ ସୀମା ଲଙ୍ଘନ କରି ମାଇକରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦିଙ୍କ ମାଆଙ୍କୁ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବରେ ଗାଳି ଦେଇଥିଲେ। ଯାହାର ଭିଡିଓ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଭାଇରାଲ ହେଉଛି।
ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ଏହା କ’ଣ ରାହୁଲ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ରାଜନୀତିର ନୂତନ ପରିଚୟ ଯେ ସିଧାସଳଖ ବିତର୍କ କିମ୍ବା ଯୁକ୍ତି ବଦଳରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ ଏବଂ ଗାଳି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବାର ଅସ୍ତ୍ର ହେବ? ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅପମାନିତ କରିବା କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅପମାନଜନକ ଭାଷା ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ କେତେ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଆଇନ କ’ଣ?
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ କହେ ଯେ ନ୍ୟାୟ ସମ୍ମୁଖରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକ ସମାନ। କାହାର ବି ନିଜର ମତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଅଧିକାର ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଯଦି କାହା କଥାରେ କେହି ଆଘାତ ପାଆନ୍ତି, ତେବେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମାନହାନି ମାମଲା ଦାୟର କରିପାରିବେ। ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଏହା ଏକ ଅଧିକ ଗମ୍ଭୀର ଅପରାଧ ବର୍ଗରେ ଆସେ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନିଜେ ମାମଲା ଦାୟର କରନ୍ତି ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ନ୍ୟାୟିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କିମ୍ବା ପ୍ରଶାସନ ତାଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେଇପାରେ, କାରଣ ସେ କେବଳ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନୁହେଁ ବରଂ ସମଗ୍ର ଦେଶର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି।
କେବେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିଆଯାଇପାରିବ?
ଯଦି କେହି ସାର୍ବଜନୀନ ମଞ୍ଚ କିମ୍ବା ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ କୁହନ୍ତି।
ଯଦି କୌଣସି ପୋଷ୍ଟ, କାର୍ଟୁନ କିମ୍ବା ବିଷୟବସ୍ତୁ ତାଙ୍କ ସମ୍ମାନକୁ ଆଘାତ କରେ।
ଯଦି କାହାର ବକ୍ତବ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ସମାଜରେ ଘୃଣା କିମ୍ବା ହିଂସା ପ୍ରସାର ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ।
କେଉଁ ଧାରା ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ?
ଧାରା 356 – ମାନହାନି
କହିବା, ଲେଖିବା, ଇଙ୍ଗିତ କରିବା କିମ୍ବା କୌଣସି ଗଣମାଧ୍ୟମ ମାଧ୍ୟମରେ କାହାର ପ୍ରତିଛବି ନଷ୍ଟ କରିବା ଏକ ଅପରାଧ। ଏଥିପାଇଁ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ ଜେଲ, ଜରିମାନା କିମ୍ବା ଉଭୟ ହୋଇପାରେ।
ଧାରା 352 – ଅପମାନ କିମ୍ବା ଅଶ୍ଳୀଳ ଭାଷା
ସାର୍ବଜନୀନ ସ୍ଥାନରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅପମାନ କରିବା କିମ୍ବା ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଅଶାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ମଧ୍ୟ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ଅପରାଧ। ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ମଞ୍ଚରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବରେ ଅପମାନିତ କରାଯାଇଛି। ଏପରି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଦଣ୍ଡ ତିନି ମାସ ଜେଲଦଣ୍ଡ, ଜରିମାନା କିମ୍ବା ଉଭୟ ହୋଇପାରେ। ଯଦି ମାମଲାଟି ଅଶ୍ଳୀଳତା ସହିତ ଜଡିତ, ତେବେ ଧାରାଗୁଡ଼ିକ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ।
ଯଦି କେହି ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଗାଳି ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ କେବଳ ଧାରା 352 ନୁହେଁ, ବରଂ ଧାରା 356 (ମାନହାନି) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧାରା ମଧ୍ୟ ଯୋଡା ଯାଇଥାଏ।