ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୪।୪: ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମରେ ଘଟିଥିବା ଭୟଙ୍କର ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ, ଯେଉଁଥିରେ ୨୬ ଜଣ ନିରୀହ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଓ ଜଣେ ସ୍ଥାନୀୟ ଘୋଡ଼ା ଚାଳକ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ, ତା’ ପରେ ଭାରତ ସରକାର ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧରେ କଡ଼ା ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ହେଉଛି ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା। ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା କ’ଣ ଏବଂ ଏହାକୁ ସ୍ଥଗିତ କରିବା ପଛରେ କାରଣ କ’ଣ, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା।
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମା କ’ଣ?
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମା (Indus Waters Treaty) ହେଉଛି ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚୁକ୍ତି, ଯାହା ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ଓ ଏହାର ସହାୟକ ନଦୀଗୁଡ଼ିକର ଜଳ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ବ୍ୟବହାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କର ମଧ୍ୟସ୍ଥତାରେ ଏହି ଚୁକ୍ତି ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଜଳ ସମ୍ପର୍କୀୟ ବିବାଦକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଐତିହାସିକ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ଛଅଟି ନଦୀ—ସିନ୍ଧୁ, ଝେଲମ, ଚେନାବ, ରାଭି, ବିୟାସ ଓ ସତଲୁଜ—ର ଜଳକୁ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟି ନିଆଯାଇଛି। ପୂର୍ବମୁହାଁ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ (ରାଭି, ବିୟାସ, ସତଲୁଜ) ଉପରେ ଭାରତର ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରହିଛି।
ପଶ୍ଚିମ ମୁହାଁ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ (ସିନ୍ଧୁ, ଝେଲମ, ଚେନାବ) ର ଅଧିକାଂଶ ଜଳ ପାକିସ୍ତାନକୁ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଦିଆଯାଇଛି, ତେବେ ଭାରତ ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକରୁ ସୀମିତ ଜଳବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ସେଚ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିପାରେ।
ପହଲଗାମର ବୈସରଣ ମେଦୋରେ ମଙ୍ଗଳବାର ଅପରାହ୍ନରେ ଘଟିଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୫-୬ ଜଣ ଆତଙ୍କବାଦୀ ମାତ୍ର ୧୦ ମିନିଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ୨୬ ଜଣଙ୍କୁ ନିର୍ମମ ଭାବେ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ସୁରକ୍ଷା ଏଜେନ୍ସିମାନେ ଏହି ଆକ୍ରମଣ ପଛରେ ପାକିସ୍ତାନ ଆଧାରିତ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନର ହାତ ଥିବା ସନ୍ଦେହ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଘଟଣା ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଆକ୍ରୋଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା, ଏବଂ ଭାରତ ସରକାର ପାକିସ୍ତାନ ବିରୋଧରେ କଡ଼ା କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ।
ଏହି ପଦକ୍ଷେପର ଅଂଶ ସ୍ୱରୂପ, ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳୀର ସୁରକ୍ଷା କମିଟି ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି। ଏହା ସହିତ ଅଟାରୀରେ ଥିବା ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ ଚେକ୍ ପୋଷ୍ଟ ବନ୍ଦ କରାଯାଇଛି, ପାକିସ୍ତାନୀ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସାର୍କ ଭିସା ଛାଡ଼ ଯୋଜନାରେ ଭାରତ ଯାତ୍ରା ଉପରେ କଟକଣା ଲଗାଯାଇଛି, ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନୀ ହାଇ କମିଶନରେ ଥିବା ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଉପଦେଷ୍ଟାମାନଙ୍କୁ ପର୍ସୋନା ନନ୍ ଗ୍ରାଟା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି।
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମାକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା ଦ୍ୱାରା ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି। ପାକିସ୍ତାନର କୃଷି ଓ ଶିଳ୍ପ ସିନ୍ଧୁ ନଦୀର ଜଳ ଉପରେ ବହୁଳ ଭାବେ ନିର୍ଭରଶୀଳ, ଏବଂ ଏହି ଚୁକ୍ତିର ସ୍ଥଗିତତା ତାଙ୍କ ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ।
ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତିନାମାର ସ୍ଥଗିତତା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ଆହୁରି ବଢ଼ାଇପାରେ। ପାକିସ୍ତାନ ଏହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ଉଠାଇ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ କିମ୍ବା ଜାତିସଂଘ ନିକଟରେ ଅଭିଯୋଗ କରିପାରେ। ତେବେ, ଭାରତର ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଆତଙ୍କବାଦକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ବିରୋଧରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଉଛି।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏହି ଆକ୍ରମଣର ତୀବ୍ର ନିନ୍ଦା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏଥିରେ ସାମିଲ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନ୍ୟାୟ ଅଧୀନକୁ ଆଣାଯିବ। ଏହି ଘଟଣା ଦେଶରେ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ନୀତିକୁ ଆହୁରି କଡ଼ାକଡ଼ି କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇଛି।