ଗାଧୋଇବା ସମୟରେ ହେଉ କି ଲୁଗା ସଫା ଅବା ବାସନ ମାଜିବାବେଳେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିବା ସାବୁନ୍ରୁ ଫେଣ ବାହାରୁଥିବା ଦେଖିଥିବେ।
ସାବୁନ ଯେଉଁ ରଙ୍ଗର ହେଉ ନା କାହିଁକି ଫେଣ କିନ୍ତୁ ଧଳାରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ। ତେବେ କେବେ ଭାବିଛନ୍ତି କି ସାବୁନ୍ର ଫେଣ କାହିଁକି ହୁଏ? ଏହି ସାବୁନ ଫେଣ ସମ୍ପର୍କରେ କିଛି ରୋଚକ କଥା…
ସାବୁନକୁ ପାଣିରେ ଓଦା କରି ଘଷିଲେ ଫେଣ ବାହାରେ, ଯାହାକି ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ଫୋଟକାରେ ତିଆରି ହୋଇଥାଏ। ତେବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଏହି ଫେଣ କାହିଁକି ହୁଏ? ସାବୁନର ଫେଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ କାରଣ ସାବୁନର ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ, ଯାହାକୁ କି ସର୍ଫାକ୍ଟାଣ୍ଟସ କୁହାଯାଏ, ଏହି ଅଣୁର ଗୋଟିଏ ପ୍ରାନ୍ତ (ହାଇଡ୍ରୋଫିଲିକ) ପାଣିକୁ ଆକର୍ଷିତ କରୁଥିବା ବେଳେ ଶେଷ ପ୍ରାନ୍ତ (ହାଇଡ୍ରୋଫୋବିକ) ଜଳଠାରୁ ଦୂରରେ ରହିଥାଏ। ଯେତେବେଳେ ସାବୁନ ଜଳ ସହିତ ମିଶ୍ରିତ ହୁଏ, ଏହି ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ବାୟୁ ଏବଂ ଜଳ ଅଣୁକୁ ଘେରି ରହି ଫୋଟକା ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଜଳର ଭୂପୃଷ୍ଠ ଭାଗର ଟେନ୍ସନ ବା ଚାପକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ, ଯାହା ଫୋଟକା ଗଠନ ଏବଂ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣକୁ ସହଜ କରିଥାଏ।
ଅର୍ଥାତ୍ ସାବୁନକୁ ପାଣି ସହିତ ମିଶ୍ରଣ କଲେ, ଏହା ଜଳ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥକ କରି ଜଳର ଭୂପୃଷ୍ଠ ଟେନ୍ସନକୁ ହ୍ରାସ କରିଥାଏ। ଯେହେତୁ ସାବୁନ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଠେଲି ହୁଅନ୍ତି। ଏହି ସମୟରେ, ସାବୁନ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ୟ ମୁଣ୍ଡଗୁଡ଼ିକ ମଇଳା ଧରିବାକୁ ଆକର୍ଷିତ ହୁଏ। ଏକାଧିକ ସାବୁନ ଅଣୁଗୁଡ଼ିକ ସମାନ ମଇଳା ଖଣ୍ଡ ସହିତ ନିଜକୁ ସଂଲଗ୍ନ କରନ୍ତି, ଶେଷରେ ସେମାନେ ଏହାକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର କଣିକାରେ ଭାଙ୍ଗି ଦିଅନ୍ତି, ଯାହାଫଳରେ ମଇଳା ସହଜରେ ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ।
ଫେଣର ରଙ୍ଗ ଧଳା ହେବା ପଛର କାରଣ: ଫେଣ ଉପରେ ପଡୁଥିବା ପ୍ରକାଶର ସବୁରଙ୍ଗ ପ୍ରତିଫଳିତ ବା ରିଫ୍ଲେକ୍ଟ ହୋଇଯାଏ। ସେଥିପାଇଁ ସାବୁନର ରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ଫେଣ ଧଳାରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ। ପ୍ରକାଶର ରଙ୍ଗଗୁଡିକ ପ୍ରତିଫଳନ ହେବା ପଛରେ ଫେଣର ଦର୍ପଣ ଭଳି ହେବା ଅର୍ଥାତ୍ ଫୋଟକା ଭଳି ହେବା ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ପ୍ରକାଶର ପ୍ରତିଫଳନ ବା ରିଫ୍ଲେକ୍ସନ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ସେହି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ବୁଝାଏ ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରକାଶର କିରଣ କୌଣସିଠାରେ ବାଡେଇ ହୋଇ ଫେରି ଚାଲିଯାଏ। ସାଧାରଣତଃ ଚମକଦାର ବସ୍ତୁ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥାଏ। ସାବୁନ ଫେଣ ବି ଚମକଦାର ଏବଂ ସେଥିରେ କାଚଭଳି ଫୋଟକା ଥାଏ। ତେଣୁ ପ୍ରକାଶର ରଙ୍ଗ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଯାଏ ଓ ଫେଣ ଧଳାରଙ୍ଗର ଦେଖାଯାଏ।
ଏବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ପ୍ରକୃତରେ କ’ଣ ସାବୁନ ଆମ ଶରୀରକୁ ସଫା କରିଥାଏ? କିଛି ଗବେଷଣା କହେ ସାବୁନ ଚର୍ମରୁ ମଇଳା, ତେଲ, ଧୂଳି, ମେକ୍ଅପ୍, ବ୍ୟାକ୍ଟେରିଆ ଏବଂ କୀଟାଣୁକୁ ଦୂର କରିବାର କାମ କରିଥାଏ।