ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୫।୪:ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ, ଇଣ୍ଡସ ଜଳ ଚୁକ୍ତିର ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯିବା ଏବଂ ଭାରତ ସହ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଉତ୍ତେଜନା ସହ ଆଇଏମଏଫ (IMF) ଦ୍ୱାରା ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୈତିକ ବୃଦ୍ଧି ପୂର୍ବାନୁମାନକୁ ହ୍ରାସ କରାଯିବାକୁ ନେଇ ପାକ୍ ଏବେ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ସ୍ଥିତିରେ ଗତି କରୁଛି। ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ଏତେ ଦୁର୍ବଳ ହେଉଛି ଯେ ଭାରତ ସହ ଏକ ସାମରିକ ସଂଘର୍ଷ ଆରମ୍ଭ କଲେ ଏହା ଦେଶକୁ ଆହୁରି ଗଭୀର ସଙ୍କଟରେ ପକାଇ ପାରେ।
ଏପ୍ରିଲ ୨୨ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମର ବୈସରଣ ମେଡୋରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୨୬ ଜଣ ଲୋକ, ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଥିଲେ, ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ଏହାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଭାରତ ସରକାର କଠୋର କୂଟନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି। ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ଇଣ୍ଡସ ଜଳ ଚୁକ୍ତିକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା, ପାକିସ୍ତାନୀ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ସାର୍କ ଭିସା ଛାଡ଼ ଯୋଜନା ବାତିଲ କରିବା, ସାମରିକ ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ର୍ନିବାସନ ଦେବା, ଉଭୟ ଦେଶର ହାଇ କମିଶନରେ କୂଟନୈତିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ କରିବା ଏବଂ ଅଟାରୀ ଚେକପୋଷ୍ଟକୁ ତୁରନ୍ତ ବନ୍ଦ କରିବା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନର ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି।
ଷ୍ଟକ ମାର୍କେଟରେ ହ୍ରାସ: ପାକିସ୍ତାନର ବେଞ୍ଚମାର୍କ କରାଚୀ-୧୦୦ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ (KSE-100) ଏପ୍ରିଲ ୨୪ରେ ୨,୫୦୦ ପଏଣ୍ଟରୁ ଅଧିକ ହ୍ରାସ ପାଇ ୧,୧୪,୭୪୦.୨୯ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ଦିନର ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ୧,୫୩୨.୪୨ ପଏଣ୍ଟ ବା ୧.୩୧% ହ୍ରାସ ପାଇ ୧,୧୫,୬୯୩.୭୨ରେ ରହିଥିଲା। ଏହି ହ୍ରାସ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ରାଜନୈତିକ ଉତ୍ତେଜନା ଏବଂ ଆଇଏମଏଫ ଦ୍ୱାରା ୨୦୨୫ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନର ଜିଡିପି ବୃଦ୍ଧି ପୂର୍ବାନୁମାନକୁ ୨.୬%କୁ ହ୍ରାସ କରିବା ଯୋଗୁଁ ହୋଇଛି। ଏସୀୟ ବିକାଶ ବ୍ୟାଙ୍କ (ADB) ମଧ୍ୟ ୨୦୨୫ ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନର ଜିଡିପି ବୃଦ୍ଧି ପୂର୍ବାନୁମାନକୁ ୩%ରୁ ୨.୫%କୁ ହ୍ରାସ କରିଛି।
୧୯୬୦ରେ ସୱାକ୍ଷରିତ ଇଣ୍ଡସ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ, ପୂର୍ବକୂଳର ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ସତଲେଜ, ରେବୀ, ଇଣ୍ଡସ, ଝେଲମ ଏବଂ ଚେନାବ ପାକିସ୍ତାନକୁ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଚୁକ୍ତିର ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯିବା ପାକିସ୍ତାନର କୃଷି ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ, କାରଣ ଏହା ଜଳ ତଥ୍ୟ ବିନିମୟକୁ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ କରିବ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଫସଲ ଋତୁରେ ଜଳ ପ୍ରବାହକୁ ହ୍ରାସ କରିବ। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କର ୨୦୧୯ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଇଣ୍ଡସ ନଦୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାକିସ୍ତାନର ୯୦% ଖାଦ୍ୟ ଫସଲକୁ ସିଞ୍ଚନ କରେ। ପାକିସ୍ତାନର ୨୦୨୨-୨୩ ଆର୍ଥିକ ସର୍ଭେ ଅନୁଯାୟୀ, କୃଷି ଦେଶର ଜିଡିପିର ୨୨.୭% ଏବଂ ୩୭.୪% ଶ୍ରମଶକ୍ତିକୁ ନିୟୋଜିତ କରେ।
ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟର ଚିତ୍ର: ପାକିସ୍ତାନର ୩୫୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଅର୍ଥନୀତି ୨୦୨୩ ମେ ମାସରେ ୩୮.୫୦%ରେ ରେକର୍ଡ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଦେଖିଥିଲା। ଅର୍ଥନୈତିକ ବୃଦ୍ଧି ଋଣାତ୍ମକ ହୋଇଥିଲା, ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ମାତ୍ର ଦୁଇ ସପ୍ତାହର ଆମଦାନୀ ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଥିଲା ଏବଂ ସୁଧ ହାର ୨୨%କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଦେଶର ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ମାତ୍ର ୩.୭ ବିଲିୟନ ଡଲାର ରହିଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ଧରି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଅର୍ଥପ୍ରଦାନ ନେଇ ଫାଇନାନ୍ସିଆଲ ଆକ୍ସନ ଟାସ୍କ ଫୋର୍ସ (FATF)ର ଗ୍ରେ ଲିଷ୍ଟରେ ରହିଥିଲା, ଯାହା ଋଣ ପ୍ରାପ୍ତିରେ ଅସୁବିଧା ହେଉଥିଲା। ଦେଶର ଋଣ-ଜିଡିପି ଅନୁପାତ ୭୦%ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା, ଏବଂ ୨୦୨୩ରେ ସରକାରୀ ରାଜସ୍ବର ୪୦% ରୁ ୫୦% ସୁଧ ପରିଶୋଧ ପାଇଁ ବ୍ୟୟ ହୋଇଥିଲା। ଗତ ମାସରେ, ଆଇଏମଏଫ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଏକ ନୂଆ ୧.୩ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବେଲଆଉଟ ପ୍ୟାକେଜ ଏବଂ ୩୭ ମାସ ବ୍ୟାପୀ ଚାଲୁଥିବା ବେଲଆଉଟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରଥମ ସମୀକ୍ଷା ଉପରେ ସହମତି ହାସଲ କରିଥିଲା।
ଯୁଦ୍ଧର ଆର୍ଥିକ ପରିଣାମ
ଅର୍ଥନୈତିକ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଚେତାବନୀ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଆର୍ଥିକ ଆତ୍ମହତ୍ୟା ସମାନ ହେବ। ଦେଶକୁ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ୨୨ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ବୈଦେଶିକ ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ମାତ୍ର ୮ ବିଲିୟନ ଡଲାର, ଯାହା କେବଳ ୧.୫ ମାସର ଆମଦାନୀ ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ। ଏକ ସାମରିକ ସଂଘର୍ଷ ଦେଶକୁ ସାର୍ବଭୌମ ଡିଫଲ୍ଟ ଆଡ଼କୁ ଠେଲି ଦେଇପାରେ, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ଋଣ ବଜାରରୁ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରବେଶକୁ ବନ୍ଦ କରିଦେବ। ପାକିସ୍ତାନୀ ରୁପି, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ୩୦୮ ପ୍ରତି ଡଲାରରେ ବ୍ୟବସାୟ କରୁଛି, ଯୁଦ୍ଧ ହେଲେ ୪୦୦କୁ ଖସିପାରେ, ଯାହା ଇନ୍ଧନ, ଔଷଧ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ଭଳି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଆମଦାନୀର ମୂଲ୍ୟକୁ ନାଟକୀୟ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି କରିବ।
ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ପାକିସ୍ତାନର ୯୫% ସାମୁଦ୍ରିକ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ କରିପାରେ, ଯାହା ଟେକ୍ସଟାଇଲ ଏବଂ ଚାଉଳ ଭଳି ରପ୍ତାନୀ ଏବଂ ଇନ୍ଧନ ଆମଦାନୀରେ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ଇଣ୍ଡସ ଜଳ ଚୁକ୍ତିର ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯିବା ପାକିସ୍ତାନର କୃଷି ଆଧାରିତ ଜିଡିପିର ୨୪%କୁ ବିପଦରେ ପକାଇବ, ଯାହା ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ସିନ୍ଧରେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି କରିବ। ଏହି ସମସ୍ତ କାରଣ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଅର୍ଥନୀତି ଏକ ଯୁଦ୍ଧର ଖର୍ଚ୍ଚ ବହନ କରିବାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମର୍ଥ ବୋଲି ସୂଚଉଛି॥