ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ (ଅସ୍ଥିସୁଶୀରତା) ଶରୀରରେ ଏପରି ଏକ ସ୍ଥିତି, ଯେଉଁଥିରେ ଅସ୍ଥିଗୁଡ଼ିକ ଖୁବ୍ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ ଏବଂ ସାମାନ୍ୟ ଆଘାତରେ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ। ୨୦ରୁ ୩୦ ବର୍ଷ ବୟସ ମଧ୍ୟରେ ଅସ୍ଥି ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ମଜଭୁତ ରହେ। ଏହାପରେ ଏହାର ଘନତ୍ୱ କ୍ରମେ କମିଚାଲେ। ବିଶେଷକରି ପୁରୁଷଙ୍କ ତୁଳନାରେ ମହିଳାଙ୍କଠାରେ ଏହି ରୋଗ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ। କାରଣ ରଜଃ ନିବୃତ୍ତି ବା ମେନୋପଜ୍ ପରେ ମହିଳାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଏଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍ ନାମକ ହରମୋନ୍ କ୍ଷରଣ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଏହି ହରମୋନ୍ ଅସ୍ଥି ମଜଭୁତ ରଖିବା ଲାଗି ଖୁବ୍ ଆବଶ୍ୟକ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଖାଦ୍ୟରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ଏବଂ ଭିଟାମିନ୍ ଡି’ ଅଭାବ, ଠିକ୍ ଭାବେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ନ ପାଇବା, ବ୍ୟାୟାମ ନ କରିବା, ଧୂମପାନ, ନିଶାସେବନ ଏବଂ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଷ୍ଟେରଏଡ୍ ସେବନ କରିଚାଲିବା ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ାଇଦେଇଥାଏ।
ଏହାର ସେପରି କିଛି ବିଶେଷ ଲକ୍ଷଣ ଶରୀରରେ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ। କାରଣ ହାଡ଼ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼ୁଥିବା କେହି ଦେଖିପାରିବେ ନାହିଁ। କେବଳ କୌଣସି ସାମାନ୍ୟ ଦୁର୍ଘଟଣା ବା ହାଲୁକା ଆଘାତ ଲାଗିଲେ ଯଦି ହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ତେବେ ଏହା ଜଣାପଡ଼େ। ମେରୁଦଣ୍ଡର ହାଡ଼ କ୍ଷୟ ହୋଇଚାଲିଲେ ଉଚ୍ଚତା କମିଯାଏ। ତଥାପି ୬୦-୭୫ ବର୍ଷ ବୟସର ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ ଲାଗୁଥାଏ ଯେ, ଆପଣଙ୍କ ଉଚ୍ଚତା କମିଯାଉଛି ତେବେ ଏହି ରୋଗ ବୋଲି ସନ୍ଦେହ କରିପାରିବେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଡେକ୍ସା ଟେଷ୍ଟରୁ ବି ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ବାବଦରେ ଜଣାପଡ଼େ।
ଶୈଶବ ଏବଂ ଯୌବନାବସ୍ଥାରେ ଏପରି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଉଚିତ, ଯେଉଁଥିରେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ରହିଥିବ। କ୍ଷୀର, ଦହି, ଛେନା ଏବଂ ଛେନାପାଣି, ଚୋକଡ଼ଯୁକ୍ତ ଅଟା, ପାଳଙ୍ଗ, ଫୁଲ ଏବଂ ବନ୍ଧା କୋବି, ସବୁଜ ପତ୍ରଜାତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ଇତ୍ୟାଦିରେ ପ୍ରଚୁର କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ଥାଏ। ପିଲାଦିନୁ ଅସ୍ଥିରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ସଞ୍ଚତ୍ତ ହୋଇ ରହିଲେ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାକୁ ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ର ଆଶଙ୍କା ସେତେ ବା ମୋଟେ ରହିବ ନାହିଁ।
ଶରୀର କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଲାଗି ଭିଟାମିନ୍ ଡି ଜରୁରୀ। ଚର୍ମରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ପଡ଼ିଲେ ହିଁ ଭିଟାମିନ୍ ଡି ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ ସକାଳୁ ଅତି କମ୍ରେ ଅଧଘଣ୍ଟା ଖରାରେ ବସିବା ଯଥେଷ୍ଟ। ପିଲାମାନେ ଖେଳକୁଦ ତଥା ହାଡ଼ ମଜଭୁତ କରୁଥିବା ବ୍ୟାୟାମ କରିବା ଉଚିତ। ସେହିପରି ବୟସ୍କମାନେ ଅତି କମ୍ରେ ଅବସର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶାରୀରିକ କ୍ରିୟାଶୀଳ ରହିବା ସହିତ ଓଜନ ଧରି ବ୍ୟାୟାମ କରିବା, ଚଲାବୁଲା, ଦୌଡ଼, ପହଁରା ଏବଂ ସାଇକେଲ ଚାଳନା ପରି ବ୍ୟାୟାମ କଲେ ହାଡ଼ ମଜଭୁତ ରହେ।
ମହିଳାଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମେନୋପଜ୍ ପରେ ନୂଆ ହାଡ଼ ତିଆରି ହେବା ପ୍ରକ୍ରିୟା କମ୍ ହେଉଥିବାରୁ ଅଷ୍ଟିଓପୋରୋସିସ୍ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ବଢ଼ିଯାଏ। ବୋନ୍ ମାସ ଡେନ୍ସିଟି ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଏ ବାବଦରେ ଜଣାପଡ଼େ। ପୁଣି ୩୦ବର୍ଷ ପରେ ଶରୀରରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମର ସଞ୍ଚତ୍ତ୍ତ ଭଣ୍ଡାର କମ୍ ହୋଇଆସେ। ତେଣୁ ଶରୀରରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ମାତ୍ରା ସନ୍ତୁଳିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟରେ ଉଚିତ ମାତ୍ରାରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ନେବା ଜରୁରୀ।
ହାଡ଼ ମଜଭୁତ କରିବାକୁ ଡାକ୍ତର କିମ୍ବା ଡାଏଟ୍ିସିଆନ୍ଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ଖାଦ୍ୟ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତୁ। କେଉଁ କେଉଁ ଖାଦ୍ୟରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ରହିଛି ତାହା ଜାଣିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଡାକ୍ତରଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ସପ୍ଲିମେଣ୍ଟ୍ସ ବି ନେଇପାରନ୍ତି। ଦୁଗ୍ଧ ତଥା ଦୁଗ୍ଧଜାତ ଖାଦ୍ୟରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣରେ ଖାଇପାରିବେ। ଲିଫ୍ଟ ବଦଳରେ ଶିଡ଼ିରେ ଯିବା ଆଦି ନିଶ୍ଚୟ କରିବେ। କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ତଥା ଭିଟାମିନ୍ ଡି’ଯୁକ୍ତ ହେଲ୍ଥ ଡ୍ରିଙ୍କ ପିଇବା ଭଲ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମେନୋପଜ୍ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଖାସ୍ କରି ୩୦ ବର୍ଷ ପରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଚୁର ମାତ୍ରାରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଦରକାର। ଖାଦ୍ୟରେ କାର୍ବୋନେଟେଡ୍ ଡ୍ରିଙ୍କ୍ସ, କଫି, ଚା ଆଦି ଅଧିକ ହେଲେ ହାଡ଼ରେ କ୍ୟାଲ୍ସିୟମ ପରିମାଣ କମି ଆସେ। ତେଣୁ ଏଥିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଅନ୍ତୁ।
- ଡା. ମଦନ ମୋହନ ସାହୁ
ପ୍ରଫେସର, (ଅସ୍ଥିଶଲ୍ୟ ବିଭାଗ) ପିଏମ୍ଆର୍ ମେଡିକାଲ କଲେଜ, ବାରିପଦା
drmadanmohan111sahoo@gmail.com