ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୬।୫: ଭାରତ ନିରନ୍ତର ଏହାର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ମଜବୁତ କରୁଛି ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ ଭଳି ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶମାନଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଉଥିବା ଆକାଶମାର୍ଗରେ ଆକ୍ରମଣର ବିପଦକୁ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବେ ମୁକାବିଲା କରିପାରିବ। ଭାରତୀୟ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀରେ ଉନ୍ନତ ମିସାଇଲ ସିଷ୍ଟମ, ରାଡାର ଏବଂ କମାଣ୍ଡ ସେଣ୍ଟର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯାହା ଶତ୍ରୁର ବିମାନ, ଡ୍ରୋନ ଏବଂ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ।
ଭାରତର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ତାର ଶତ୍ରୁମାନେ ଅଛନ୍ତି। ଉଭୟଙ୍କ ପାଖରେ ବିପଜ୍ଜନକ ମିସାଇଲର ଭଣ୍ଡାର ଅଛି। ଡ୍ରୋନ ଅଛି। ଆକ୍ରମଣକାରୀ ହେଲିକପ୍ଟର ଅଛି। ଫାଇଟର ଜେଟ୍ ଅଛି। ଭାରତର ସୁରକ୍ଷା ସ୍ତର ବହୁତ ଜଟିଳ।
ସୀମା ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସଠିକ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, ଯାହା ଚାଇନା କିମ୍ବା ପାକିସ୍ତାନର ବାୟୁ ଆକ୍ରମଣକୁ କଡ଼ା ଜବାବ ଦେଇପାରିବ। ଇଜ୍ରାଏଲର ଆଇରନ ଡୋମ ଭଳି ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରଣାଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ତେବେ କଣ ଭାରତରେ ଏଭଳି ପ୍ରଣାଳୀ ଅଛି ?
ଦୁଇପାଖରେ ଶତ୍ରୁ, ଉଭୟଙ୍କ ପାଖରେ ବିପଜ୍ଜନକ ଅସ୍ତ୍ର
ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଚାଇନା ପାଖରେ କମ ଦୂରତାର ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ଅଛି। ଲମ୍ବା ଦୂରତାର ରକେଟ ଅଛି। କେତେକ ୩୦୦ କିଲୋମିଟରରୁ ଅଧିକ ପରିସର ବିଶିଷ୍ଟ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ସୀମା ନିକଟସ୍ଥ ସହର, ଜନବସତି ଏବଂ ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ବିପଦ। ଇଜ୍ରାଏଲର ଆଇରନ ଡୋମ କମ ଦୂରତାର ରକେଟ, ଆର୍ଟିଲାରୀ ଏବଂ ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଆକାଶରେ ହିଁ ଧ୍ୱଂସ କରିଦିଏ। ତେଣୁ ଭାରତକୁ ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ରକ୍ଷାକବଚର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
ଭାରତର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥାନ ଏବଂ ତାର ଶତ୍ରୁମାନେ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାନରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ହେତୁ, ଭାରତକୁ ବହୁତ ବଡ଼ ପରିସରରେ ବିପଦର ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଏହି ବିପଦଗୁଡ଼ିକରେ ବାଲିଷ୍ଟିକ, କ୍ରୁଜ ଏବଂ ହାଇପରସୋନିକ ମିସାଇଲ ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ବିପଦ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ତେଣୁ ଭାରତକୁ ଅଧିକ ସଠିକ ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ଡିଫେନ୍ସ (BMD) ପ୍ରଣାଳୀ ଆବଶ୍ୟକ, ଯେଉଁଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର ରହିବ। କମ ଦୂରତାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମହାକାଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆକ୍ରମଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ମିସାଇଲ।
ଭାରତ ପାଖରେ କେଉଁ କେଉଁ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଅଛି?
ଭାରତକୁ ତାର ଆକାଶମାର୍ଗ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବିଦେଶୀ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ସହିତ ମିଶାଇ ମୁତୟନ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଭାରତର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀକୁ ବହୁସ୍ତରୀୟ କରିବାକୁ ହେବ। ଯେପରିକି- ପ୍ରିଷ୍ଟିନ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ (PAD), ଆଡଭାନ୍ସଡ୍ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ (AAD) ଏବଂ ତୃତୀୟ ଲଙ୍ଗ ରେଞ୍ଜ ସରଫେସ-ଟୁ-ଏୟାର ମିସାଇଲ (LRSAM)।
ରୁଷିଆରୁ ନିଆଯାଇଥିବା S-400 ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ ଏକାକୀ କାମ କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଭାରତକୁ ତାର ଛୋଟ ବଡ଼ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ପରସ୍ପର ସହ ଯୋଡ଼ି ରଖିବାକୁ ହେବ, ଯାହା ସେଗୁଡ଼ିକ ଉନ୍ନତ ତରିକାରେ ଏବଂ ସମନ୍ୱୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବ।
ଏକ୍ସ-ରାଡ ଏବଂ ସ୍ୱାତି ରାଡାର:
ଡିଆରଡିଓ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଉନ୍ନତ ରାଡାର ପ୍ରଣାଳୀ। ୩୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରିବାର କ୍ଷମତା, ଷ୍ଟିଲଥ ବିମାନଗୁଡ଼ିକୁ ଟ୍ରାକ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟ। ଏହି ରାଡାରଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନୀ ବିମାନ ଏବଂ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକର ଗତିବିଧିକୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚେତାବନୀ ସହିତ ଟ୍ରାକ କରିପାରେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ତୁରନ୍ତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରେ।
ପ୍ରିଷ୍ଟିନ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ (PAD):
ଏହା ଡିଆରଡିଓ (ଡିଫେନ୍ସ ରିସର୍ଚ ଆଣ୍ଡ ଡେଭେଲପମେଣ୍ଟ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ) ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଏକ ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ। ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଏକ୍ସୋ-ଆଟମୋସଫେରିକ (ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ବାହାରେ) ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଅଟକାଇବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ କରାଯାଇଛି। PAD ଉଚ୍ଚ ଉଚ୍ଚତାରେ (୫୦-୮୦ କିମି) ଶତ୍ରୁର ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ।
ଆଡଭାନ୍ସଡ୍ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ (AAD):
ଏହା ଏକ ଏଣ୍ଡୋ-ଆଟମୋସଫେରିକ (ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଭିତରେ) ମିସାଇଲ ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ, ଯାହା କମ ଉଚ୍ଚତାରେ (୧୫-୩୦ କିମି) ଶତ୍ରୁର ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଅଟକାଇବା ପାଇଁ ବିକଶିତ। AAD କମ ଦୂରତାର ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବାୟୁ ଆକ୍ରମଣକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ।
ଲଙ୍ଗ ରେଞ୍ଜ ସରଫେସ-ଟୁ-ଏୟାର ମିସାଇଲ (LRSAM):
ଏହା ଭାରତ ଓ ଇଜ୍ରାଏଲର ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ବିକଶିତ ଏକ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ, ଯାହା ବାରାକ-୮ ମିସାଇଲ ସିଷ୍ଟମ ଉପରେ ଆଧାରିତ। ଏହା ଶତ୍ରୁର ବିମାନ, ଡ୍ରୋନ ଏବଂ କ୍ରୁଜ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। LRSAM ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଏବଂ ସ୍ଥଳସେନାରେ ମୁତୟନ ହୋଇଛି।
S-400 ଟ୍ରାୟମ୍ଫ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ:
ରୁଷିଆରୁ କ୍ରୟ କରାଯାଇଥିବା S-400 ଏକ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଲମ୍ବା ପରିସର ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ। ଏହା ୪୦୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶତ୍ରୁର ବିମାନ, ମିସାଇଲ, ଡ୍ରୋନ ଏବଂ ଷ୍ଟିଲଥ ଫାଇଟର ଜେଟ୍ଗୁଡ଼ିକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। ଭାରତରେ ଏହାର କେତେକ ୟୁନିଟ ମୁତୟନ ହୋଇଛି।
ଅକାଶ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମ:
ଡିଆରଡିଓ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଏହି ସ୍ୱଦେଶୀ ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ କମ ଦୂରତାର ଶତ୍ରୁ ବିମାନ, ଡ୍ରୋନ ଏବଂ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକୁ ଅଟକାଇବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ କରାଯାଇଛି। ଏହା ଭାରତୀୟ ସେନା ଏବଂ ବାୟୁସେନାରେ ସାମିଲ ହୋଇଛି।
ବହୁସ୍ତରୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ପ୍ରଣାଳୀ:
ଭାରତର ମିସାଇଲ ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମକୁ ବହୁସ୍ତରୀୟ କରାଯାଇଛି, ଯାହା କମ ଦୂରତାରୁ ଲମ୍ବା ଦୂରତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଭିତରୁ ମହାକାଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶତ୍ରୁର ଆକ୍ରମଣକୁ ମୁକାବିଲା କରିପାରେ। ଏହା ବାଲିଷ୍ଟିକ, କ୍ରୁଜ ଏବଂ ହାଇପରସୋନିକ ମିସାଇଲଗୁଡ଼ିକର ବିପଦକୁ ରୋକିବାରେ ସହାୟକ। ଏହି ପ୍ରଣାଳୀଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ୱଦେଶୀ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ପ୍ରଯୁକ୍ତିର ମିଶ୍ରଣ ସହିତ ସମନ୍ୱୟରେ ମୁତୟନ କରାଯାଇଛି।