ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୨୩।୧: ଗତ ବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ୪ରେ ବାଂଲାଦେଶରେ ବଡ଼ ଧରଣର ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଏହି ହିଂସା ଏତେ ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା ଯେ ସରକାର ତଥା ଦେଶର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କୁ ଦେଶ ଛାଡିବାକୁ ପଡିଲା। ଏହି ହିଂସାରେ ଶହ ଶହ ଲୋକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା। ଦେଶରେ କର୍ଫ୍ୟୁ ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ବିରୋଧ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ବାସଭବନ ଭିତରକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲା। ଯାହା ପରେ ହାସିନାଙ୍କୁ ବାଂଲାଦେଶରୁ ପଳାୟନ କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା। ସେ ଭାରତରେ ଶରଣ ନେଇଥିଲେ। ଏବେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ଯେ ଶେଖ ହାସିନାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ମିଳିବ କି? ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ କହିବା ଯେ ଭାରତରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଉଥିବା ନେତାମାନେ କିପରି ନାଗରିକତା ପାଆନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା କ’ଣ।
ର୍ନିବାସନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଥିବା ବାଂଲାଦେଶର ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶେଖ ହାସିନା ଗତ କିଛି ମାସ ଧରି ଭାରତରେ ରହୁଛନ୍ତି। ସେ ଇଂଲଣ୍ଡକୁ ମଧ୍ୟ ଶରଣ ମାଗିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇଥିଲା। ବର୍ତ୍ତମାନ ହାସିନା ଭାରତରେ ରହୁଛନ୍ତି, ଯଦିଓ ବାଂଲାଦେଶର ବର୍ତ୍ତମାନର ୟୁନୁସ ସରକାର ହାସିନାଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟର୍ପଣ ଦାବି କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏକ ଗୁଜବ ଚାଲିଛି ଯେ ହାସିନାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ଦିଆଯାଇଛି, ଯାହା ଉପରେ ବାଂଲାଦେଶର ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ କହିଛି ଯେ ଆମେ ପାଖରେ , ସମ୍ପର୍କରେ କୌଣସି ସୂଚନା ନାହିଁ। ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମୁଖପାତ୍ର ରଫିକୁଲ ଆଲାମ କହିଛନ୍ତି ଯେ ହାସିନାଙ୍କ ଭାରତରେ ରହିବା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଭାରତକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡିବ, ତାଙ୍କୁ ନାଗରିକତା ମିଳିଛି କି ନାହିଁ ସେ ବିଷୟରେ ଆମ ପାଖରେ କୌଣସି ସୂଚନା ନାହିଁ।
ବିଦେଶରୁ ପଳାୟନ କରୁଥିବା ନେତାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତରେ ନାଗରିକତା ପାଇବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ଆଇନ ଏବଂ ସମ୍ପର୍କିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ହୋଇଥାଏ। ନାଗରିକତା ଆଇନ, ୧୯୫୫ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତରେ ନାଗରିକତା ହାସଲ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି। ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତା ପାଇବା ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ବିଦେଶୀଙ୍କୁ ଅନେକ ମାନଦଣ୍ଡ ଅତିକ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ତଥାପି, ଭାରତରେ ନାଗରିକତା ଚାରୋଟି ପଏଣ୍ଟ ଆଧାରରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ।
ଜନ୍ମ ଆଧାରରେ – ଯଦି ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରତରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି।
ବଂଶାନୁକ୍ରମ ଅନୁସାରେ – ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ଜଣେ ଭାରତର ନାଗରିକ।
ପଞ୍ଜୀକରଣ ଆଧାରରେ – ବ୍ୟକ୍ତି ଭାରତରେ ରହିବା ପାଇଁ ର୍ନିଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ପୂରଣ କରନ୍ତି।
ପ୍ରାକୃତିକୀକରଣ ମାଧ୍ୟମରେ – ଅତି କମରେ ୧୨ବର୍ଷ ଧରି ନିରନ୍ତର ଭାରତରେ ବାସ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଭାରତରେ ରହିବା ଏବଂ ଆଇନ ପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ସର୍ତ୍ତ ପୂରଣ କରିଛନ୍ତି।
କିନ୍ତୁ ବିଶେଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନାଗରିକତା ହାସଲ ପାଇଁ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଛି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରଥମଟି ହେଉଛି ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳ, ଯେଉଁଠାରେ ଯଦି ଜଣେ ବିଦେଶୀ ନେତା ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ନିଅନ୍ତି ଏବଂ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ପାଆନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ରହିବା ଏବଂ ନାଗରିକତା ହାସଲ କରିବାର ଅନୁମତି ଦିଆଯାଇପାରେ। ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ନାଗରିକତା ହାସଲ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଭାରତର ସ୍ବାର୍ଥ ଲାଭ ହୁଏ କିମ୍ବା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରାଯାଏ, ତେବେ ସରକାର ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇ ତାଙ୍କୁ ନାଗରିକତା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବେ।
ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବୈଦେଶିକ ନୀତି ଅନୁଯାୟୀ, ଯଦି କୌଣସି ନେତା କିମ୍ବା ବିଦେଶୀ ନାଗରିକ ଭାରତରେ ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ନିଅନ୍ତି, ତେବେ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାମଲା ଆଧାରରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥାଏ। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ଭାରତର ସୁରକ୍ଷା ଚିନ୍ତା, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ରାଜନୈତିକ କିମ୍ବା ସାମାଜିକ ଇତିହାସକୁ ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ନିଆଯାଇଛି।
ତିବ୍ଦତର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ନେତା ୧୯୫୯ ମସିହାରେ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ଭାରତ ତାଙ୍କୁ ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ, CAA (ନାଗରିକତା ସଂଶୋଧନ ଆଇନ, ୨୦୧୯) ଅନୁଯାୟୀ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶରୁ ଆସିଥିବା ହିନ୍ଦୁ, ଶିଖ, ବୌଦ୍ଧ, ଜୈନ, ପାର୍ସୀ ଏବଂ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଧର୍ମର ଶରଣାର୍ଥୀଙ୍କୁ ନାଗରିକତା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଅନୁମାନ କରାଯାଉଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ ହାସିନାଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତାରୁ ବାରଣ କରାଯାଇପାରେ, ଏବଂ ତାହା ମଧ୍ୟ ଏପରି ଏକ ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଖରାପ ହେବାରେ ଲାଗିଛି।