ଦିନେ କ୍ଲାସ ସରିଯିବା ପରେ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ସାଧାରଣ ପ୍ରକୋଷ୍ଠରେ ବସି ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କ ସହିତ କିଛି ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଘଟଣା ବିଷୟରେ କଥୋପ କଥନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ। ଏହି ସମୟରେ ମୋବାଇଲରେ ହ୍ବାଟ୍ସଆପ ସନ୍ଦେଶ ଆସିବାର ଶବ୍ଦରେ ସମସ୍ତଙ୍କ ନଜର ମୋବାଇଲ ଆଡ଼କୁ ଚାଲିଗଲା। ହ୍ବାଟ୍ସଆପ ଦେଖିବାରୁ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ନିଶା ନିବାରଣ ସପ୍ତାହ ପାଳନ ପାଇଁ ଅଧକ୍ଷଙ୍କ ସନ୍ଦେଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା। ଏହି ସନ୍ଦେଶକୁ ପଢ଼ୁ ପଢ଼ୁ ଜଣେ ବାଣିଜ୍ୟ ବିଭାଗର ସହକର୍ମୀ କହି ଉଠିଲେ ଏହି ନିଶା ରାକ୍ଷସର କବଳରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଯୁବ ପିଢ଼ି ଫସି ଗଲାଣି। ସେଇଠୁ ମୁଁ ମୋର ମତ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରି କହିଲି-ନର୍କୋଟିକ୍ସ ଔଷଧ ସେବନରେ ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶା ସାରା ଭାରତବର୍ଷରେ ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ଥିବାବେଳେ ଆମର ଏହି ଶାନ୍ତି ସହର ଢେଙ୍କାନାଳ ଓଡ଼ିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଅଗ୍ରଣୀ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି। ସେ ଟିକେ ଜିଜ୍ଞାସୁ ହୋଇ ପଚାରିଲେ ସାର୍ ଏହି ନାର୍କୋଟିକ୍ସ ଡ୍ରଗ୍ସ କ’ଣ ଓ ଏହା ପଛରେ ଯୁବପିଢି ପାଗଳ କାହିଁକି। ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ ମୋତେ ନିଶାଦ୍ରବ୍ୟର ଦୁନିଆ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଲା। ମୁଁ କହିଲି ମ୍ୟାଡାମ, ନାର୍କୋଟିକ୍ସ ହେଉଛି ଏପରି ଔଷଧ ଯାହା ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ମନ୍ଥର କରିଦିଏ ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ମୁକ୍ତି ଦିଏ। ସ୍ବଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଏହା ଔଷଧ ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକରେ। ଡାକ୍ତରମାନେ ବିଶେଷକରି ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ପରେ ପ୍ରାୟତଃ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଉପଶମ ପାଇଁ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରେ ଏହାକୁ ବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ ବିନା ବ୍ୟବହାର କଲେ କିମ୍ବା ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ, ଏହା ବିପଜ୍ଜନକ ଏବଂ ନିଶାସକ୍ତ କରିଦିଏ। ନାର୍କୋଟିକ୍ସ ଏକ ପ୍ରକାରର ମାନସିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଔଷଧ। ଅର୍ଥାତ୍ ଏହା ସିଧାସଳଖ ଆମ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ। କିଛି ଅଫିମ ଗଛ ପରି ପ୍ରାକୃତିକ ଉତ୍ସରୁ ତିଆରି ଏବଂ ଆଉ କିଛି କୃତ୍ରିମ ଉପାୟରେ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ। ଏହି ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ କରୁଥିବା ମାନସିକ ପ୍ରଭାବୀ ଔଷଧ ବା ନାର୍କୋଟିକ୍ସ ଡ୍ରଗ୍ସକୁ ନିମ୍ନ ଭାବେ ଶ୍ରେଣୀ ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ। ପ୍ରାକୃତିକ ଔଷଧ, ଅର୍ଦ୍ଧ-କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ ଏବଂ କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ।
ପ୍ରାକୃତିକ ଔଷଧ: ପ୍ରାକୃତିକ ମାନସିକ ପ୍ରଭାବୀ ଔଷଧ ବା ନାର୍କୋଟିକ୍ସ ଡ୍ରଗ୍ସ ସାଧାରଣତଃ ନିମ୍ନଲିଖିତ ତିନୋଟି ଗଛ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏରୁ ଆସିଥାଏ। ଅଫିମ ଗଛ ବା ଅଫିମ ପପି (ପାପାଭର ସୋମନିଫେରସ), ଗଞ୍ଜେଇ ଗଛ (କ୍ୟାନାବିସ) ଓ କୋକା ଗଛ। ଅଫିମ ଗଛ ସୁନ୍ଦର ଲାଲ ଏବଂ ଧଳା ଫୁଲ ଉତ୍ପାଦନ କରେ, ଯାହା ପାକଳ ହୋଇ ଫଳରେ ପରିଣତ ହୁଏ। ଲାନ୍ସିଂ ନାମକ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଫଳ ଛେଦନ କରାଗଲେ କ୍ଷୀର ବାହାରକୁ ବାହାରି ଆସି ଫଳର ପୃଷ୍ଠରେ ଲାଗିଯାଏ। ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ, ଏହି କ୍ଷୀର ବାଦାମୀ କିମ୍ବା କଳା ରଙ୍ଗର ଅଠାଳିଆ ଲାଖ ଭଳିଆ ପଦାର୍ଥରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଏହି ପଦାର୍ଥକୁ ଅଫିମ କୁହାଯାଏ। ଅଫିମ ଏକ ମାନସିକ ପ୍ରଭାବୀ ଅପବ୍ୟବହୃତ ଔଷଧ। ଗଞ୍ଜେଇ ଗଛ ଜଙ୍ଗଲୀ ଭାବରେ ବଢ଼ିଥାଏ ଏବଂ ବେଆଇନ ଭାବରେ ଚାଷ କରାଯାଏ। ଗଞ୍ଜେଇ ଗଛର ଫୁଲର ଶୀର୍ଷକୁ ଗଞ୍ଜେଇ କୁହାଯାଏ। ଗଛକୁ ଚୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଉତ୍ପାଦିତ ଗୁଣ୍ଡକୁ ଭାଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ। କୋକା ଗଛର ପତ୍ର ଏବଂ ଏହି ପତ୍ରରୁ ତିଆରି କୋକା ପେଷ୍ଟ ମଧ୍ୟ ହେଉଛି ଉତ୍ତେଜକ ଔଷଧ।
ତେଣୁ ଅଫିମ, ଗଞ୍ଜେଇ, ଭାଙ୍ଗ, ଚରସ, କୋକା ପତ୍ର ଏବଂ କୋକା ପେଷ୍ଟ ହେଉଛି ପ୍ରାକୃତିକ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ କରୁଥିବା ମାନସିକ ପ୍ରଭାବୀ ଔଷଧ।
ଅର୍ଦ୍ଧ-କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ: ଯଦି ପ୍ରାକୃତିକ ଔଷଧରୁ ଏହାର ସକ୍ରିୟ ଉପାଦାନକୁ ପୃଥକ କରିବା ପାଇଁ କିମ୍ବା ଏହାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା ପାଇଁ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କରାଯାଏ, ତେବେ ଯେଉଁ ପଦାର୍ଥ ମିଳେ ତାକୁ ଅର୍ଦ୍ଧ-କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ କୁହାଯାଏ। ମର୍ଫିନ, କୋଡିନ, ହେରୋଇନ ଇତ୍ୟାଦି ଅଫିମରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଅର୍ଦ୍ଧ-କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ ହୋଇଥିବା ବେଳେ କୋକେନ ହେଉଛି କୋକା ଗଛରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଏକ ଅର୍ଦ୍ଧ-କୃତ୍ରିମ ଔଷଧ। (କ୍ରମଶଃ..)
ଦେବାଶିଷ ମହାନ୍ତି
-ବିଭାଗୀୟ ମୁଖ୍ୟ, ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭାଗ, ଢେଙ୍କାନାଳ ସ୍ବୟଂ ଶାସିତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ,ଢେଙ୍କାନାଳ
ମୋ-୯୮୬୧୩୯୧୧୯୦