ଦିନଥିଲା ଏ ରାଜ୍ୟରେ ଜମିଦାରି ଶାସନ ଥିଲା। ସେତେବେଳେ ପ୍ରଜା କେହି ସ୍ଥିତିବାନ ନ ଥିଲେ, ଥିଲେ ହାକିମ ସ୍ବତ୍ୱ ପ୍ରଜା । ବୋଲହାକ ପାଇଁ ଥିଲେ ପ୍ରଜା। ପୂର୍ବେ ଯେତେବେଳେ ଲିପିବଦ୍ଧ ପ୍ରମାଣ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲା, ସେତେବେଳେ ଟିପା ପାଉତି ଚଳିଲା। ଟିପା ପାଉତି ଏକ ତାଳପତ୍ର ଓ ଲେଖନୀ ଲୁହାର ସମ୍ବନ୍ଧି ମାତ୍ର, ଯାହାକୁ ଟିପା ଦେବା ଓ ଟିପାନେବା ଦୁଇ ଜଣ ଜାଣିବା ସମ୍ଭବ ଥିଲା । ପୁଣି ପାଉତି ଅର୍ଥ ପାଇଥିବା ପ୍ରମାଣକୁ କେବଳ ଜମିଦାରଙ୍କ ମନୋଜ୍ଞ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିଲା। ବେଳେ ବେଳେ ଟିପା ତାଳପତ୍ର ଲେଖା ହଜିଗଲେ ବା ଥାଇ ମୂଳ ଖାତା ବା ଟିପା ପୋଥିରେ ନ ଥିଲେ ବେଡ଼ି କୋରଡ଼ା ଉଚ୍ଛେଦ ସ୍ତରକୁ ପ୍ରଜାଟି ଆସୁଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଶାସନ ଏପରି ହୁକୁମ ଜାହିର କଲେ ଜହିଁରେ ଜମିଦାରଙ୍କର ପାଉତିରେ ତାରିଖ ନିଶ୍ଚେ ରହିବା ସହିତ ତାଙ୍କର ଏକ ଖାତା କାଗଜ ବାହାରିବା ପରେ ଲେଖା ପାଉତି ହାସଲ ବେଳେ ଲେଖା ରଖାଭଲା ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ସାହୁକାରମାନେ ମହାଜନି କରଜ ଲଗାନ୍ତି। ଅଭାବୀମାନେ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଖାଦ୍ୟ ସମସ୍ୟା ବିବାହାଦି ବଡ଼ ଖର୍ଚ୍ଚ ପାଇଁ ସେହି ସାହୁକାର ମହାଜନଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୁଅନ୍ତି। କେତେ ଖୋସାମନ୍ତ କାକୁତି ମିନତି ଦୌଡ଼ିବା ପରେ ମହାଜନି କରଦ ହୁଅନ୍ତି। ତାଙ୍କର କପଟ ଆତ୍ମୀୟତାର ଫାଶ ପଡ଼େ। ଖାଲି ଫାଶ ପଡ଼େ ନାହିଁ ହୁକ୍ ଅଙ୍କୁଶ ଲଗାଇ ଦିଅନ୍ତି। ଫାଶ ହେଲା କରଜ ଯେତେ ନେବେ ତା’ର ଦୁଇଗୁଣ, ତିନିଗୁଣ ଅର୍ଥ ପ୍ରାପ୍ତିର ସମ୍ମତି ଦସ୍ତଖତ ନେବେ। ସମୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିବ ହିଁ ହୁକ୍ ଅଙ୍କୁଶ, ଏହା କଣ୍ଟ ନେଲାପରି ବ୍ୟବସ୍ଥା। ମିଆଦ ପୂରିବାର କିଛି ପୂର୍ବରୁ ବାରମ୍ବାର ତାଗିଦ ନ ହେଲେ ନାଲିଶ ଓ କୋରକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ଏଥିରେ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ପତ୍ତି ତଥା ଦ୍ରବ୍ୟ ଲୋକେ ହରାଉଥିଲେ। ଏମିତିକି ଦୁଧିଆଳୀ ଗାଈ, ହୃଷ୍ଟପୁଷ୍ଟ ବଳଦ ନିଲାମରେ ହରାଇବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା। କେହି କେହି ମହାଜନ ଚାଷଜମିରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ମୂଲିଆ କାମ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଥିଲେ। ଭାରତ ସ୍ବାଧୀନତା ପରେ ଜମିଦାରି ଯାଇଛି, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ କଂଗ୍ରେସ ଶାସନରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ମହାଜନି ବୃତ୍ତି ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଛି, ମାତ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସବୁ କାନୁନରେ ଏକ କାନୁନ ପୂର୍ବ ପରି ରହିଛି। କାହାରି ବାଡ଼ି ଜମିରେ ବା ତୋଟା ବଗିଚାରେ କିଛି ବଡ଼ ଗଛ କଟାଗଲେ ତାହାର ଅନୁମତି ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗରୁ ଆଣିବାକୁ ପଡ଼ିବ। ରାସ୍ତାରେ କାଠ କରତ କଳକୁ ନେବାକୁ ହେଲେ ଅନୁମତି ଦରକାର। ଚିରୋଟ କାଠ ଟିମ୍ବର ଏବେ ବି ରାସ୍ତାରେ ଏହି ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଧରୁଛି। କରତକଳ ପୂର୍ବପରି ଆଉ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁନି। ଏପରି ଉପତ୍ାତ ପୂର୍ବପରି ଅଛି।
ତେବେ ସରକାରୀ ଜଙ୍ଗଲରେ ଗଛ କିଏ ହାଣିଲା, ଏବେ ନିର୍ମାଣକୁ ଯିଏ କାଠ ଆଣିଲେ ସେ ହଇରାଣ ହେଉଛନ୍ତି। ଅନେକଙ୍କ ଗୃହରେ କଳାଧନ ଯୋଗୁ ସରକାରୀ କୋପ ରହିବା ବହୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଧରାଗଲେ, ଘର କାଠ, ଆସବାବପତ୍ରର କ୍ରୟ କ୍ୟାଶ ମେମୋ ଖୋଜା ଚାଲିଲାଣି। ପ୍ରକୃତ ନିରାପଦ ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତରେ ଆଂଶିକ କାନୁନ ସଂସ୍କାର ହେବା ଜଣାପଡ଼ୁଛି। ଜାନୁଆରୀରୁ ଏପ୍ରିଲ ଯାଏ ରାସ୍ତରେ ଶଗଡ଼ ଶଗଡ଼ ଛଣ ଗାଡ଼ି ଚାଲୁଥିଲା। ଲୋକେ ନଡ଼ାଛପର ଘର କରୁଥିବାରୁ ଏହାର ଏପରି ଚାହିଦା ତତ୍କାଳ ଥିଲା। ଅନେକ ଗୋପାଳକ ଏପରି ଛଣ କିଣି ବର୍ଷକ ଗାଈବଳଦ ଖାଇବାକୁ ରଖୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ୧୯୯୯ ପରଠାରୁ କୋଠାଘର ହୋଇଗଲା। ଏବେ ସେହି ଧାନ ଜମି ଅଛି, ମାତ୍ର ଛଣ ନଡ଼ା ହେଉଛି କ’ଣ? କେହି ଖୋଜ କରିଛନ୍ତି କି?
ଜାଳେଣି କାଠ, ଗଛର ପତ୍ର ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ଗୃହରେ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା, ଗୋରୁ ପାଳନରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ଗୋବର ଶୁଷ୍କ ଘଷି, ଗୁଣ୍ଡା ଏପରି ଜାଳେଣିରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିଲା ଓ ପରେ ପାଉଁଶ ଖତ ହୋଇ ଧାନ ବିଲକୁ ଯାଉଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଜାଳେଣି ଗ୍ୟାସ ଆସିବା ପରଠାରୁ ଜାଳେଣି କାଠ ସମସ୍ୟା କଟି ପତ୍ର ଘଷି ଆଦି ଆଉ ଦରକାର ପଡ଼ିଲା ନାହିଁ। ଫଳରେ କେହି ଗଛ ଲଗାଇବା ଗୋରୁ ପାଳିବା ପ୍ରତି ଆଉ ନଜର ଦେଉନାହାନ୍ତି।
ଜମିଦାରି ପ୍ରଶାସନରେ ହେଲେ ଲୋକେ ଗଛ ଲଗାଉଥିଲେ। ଗଛରୁ ଫଳ ଫୁଲ ସେମାନେ ନିଅନ୍ତୁ ପଛେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସରକାର ଗଛ ଲଗାଇବା ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି ମାତ୍ର ରାସ୍ତାକଡ଼ ବଡ଼ ବଡ଼ ଗଛ ଜଙ୍ଗଲ ଆଗ ହାଣି ଦେଉଛନ୍ତି। ଭାବନ୍ତୁ ସେ ଜମିଦାର ଓ ଏ ଜମିଦାର ମଧ୍ୟରେ ଫରକ କେଉଁଠି।
ଅଜୟ କୁମାର ବେହେରା
ଅରୁଣୋଦୟ ମାର୍କେଟ, କଟକ
ମୋ: ୯୪୩୭୦୩୧୨୫୩