ଗତ ଜୁଲାଇ ମାସରେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଅଯୋଧ୍ୟାଠାରେ ଏକ ଲଜ୍ଜାଜନକ ତଥା ଅମାନବୀୟ ଘଟଣା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି। କିଶନ ଦାସପୁର ନିକଟରେ, ନିଜ ପରିବାର ଲୋକେ ବିଳମ୍ବିତ ରାତିରେ ଜଣେ ରୋଗିଣା ବୃଦ୍ଧା ମହିଳାଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଇ-ରିକ୍ସାରେ ଆଣି ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଛାଡ଼ି ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ। ପୋଲିସ କୌଣସି ସୂତ୍ରରୁ ଖବର ପାଇ ଉକ୍ତ ବୃଦ୍ଧା ମହିଳାଙ୍କୁ ଡାକ୍ତରଖାନା ନେଇଥିଲେ, ଯେଉଁଠାରେ କି ଡାକ୍ତରମାନେ ତାଙ୍କୁ ମୃତ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହା ଗୋଟିଏ ସିସି କ୍ୟାମେରାରେ ରେକର୍ଡିଂ ହୋଇଯାଇଥିବାରୁ ଓ ପରେ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଭାଇରାଲ ହେବା ଯୋଗୁ ଘଟଣାଟି ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିଥିଲା। ଏହାର କିଛିଦିନ ପୂର୍ବରୁ ମୁମ୍ବାଇରେ ଏହିଭଳି ଆଉ ଏକ ଲଜ୍ଜାଜନକ ଘଟଣା ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଜଣେ ଯୁବକ ତାଙ୍କର କର୍କଟ ପୀଡ଼ିତା ଜେଜେମା’ଙ୍କୁ ଅଳିଆ ଗଦାରେ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇ ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ପୋଲିସ ପୀଡ଼ିତା ମହିଳାଙ୍କୁ ସେଠାରୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି କରାଇ ଥିଲେ। ଏହି ଦୁଇଟି ଘଟଣା କେବଳ ଏକ ନମୁନା। ଆମେ ଏବେ ପ୍ରାୟତଃ ବୟସ୍କଙ୍କ ପ୍ରତି ଅପମାନ, ନିର୍ଯାତନା, ଅବମାନନା ଏବଂ ସମ୍ବେଦନହୀନ ଆଚରଣର ଖବର ଶୁଣୁଛୁ ଏବଂ ପଢୁଛୁ। ଆମର ସାମାଜିକ ଚିତ୍ର ଅନେକ ବଦଳି ଗଲାଣି। କାରଣ, ଆମେ ନୈତିକଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏତେ ଦାୟିତ୍ୱହୀନ ହୋଇ ଗଲୁଣି ଯେ ଆମକୁ ଆମର ବୃଦ୍ଧ ମାତାପିତାଙ୍କ ଯତ୍ନ ନେବା ପାଇଁ ଆଇନ ତିଆରି କରିବାକୁ ପଡୁଛି। ଏହାଠାରୁ ଅଧିକ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଜନକ କଥା ଆଉ କ’ଣ ହୋଇପାରେ। ପ୍ରୌଢ଼ ସମୟ ମାନବ ଜୀବନର ଏକ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ପର୍ଯ୍ୟାୟ। ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୟସ ପରେ, ସେମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଶାରୀରିକ ଏବଂ ମାନସିକ ସମସ୍ୟା ଦେଇ ଗତି କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ମନରେ ଏକ ଅଜବ ମାନସିକ ଭୟ ଏବଂ ଅସୁରକ୍ଷାର ଭାବନା ବାସ କରିବାକୁ ଲାଗେ। କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ଏହା ବୁଝିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ପ୍ରୌଢ଼ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହିତ ଅନୁପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବହାର ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି। ସେମାନେ ବୁଝିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଯେ ପ୍ରୌଢ଼ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଟଙ୍କା ନୁହେଁ, ଟିକେ ସ୍ନେହ, ଆଦର, ଭଲପାଇବା ଏବଂ ସମ୍ମାନ ପାଇବା ପାଇଁ ଆଶା ରଖନ୍ତି।
ପ୍ରକାଶିତ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତରେ ଏବେ ପ୍ରାୟ ସାତଶହରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ବୃଦ୍ଧାଶ୍ରମ ଅଛି। ୨୦୫୦ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ସଂଖ୍ୟା ତିନି ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଦେଶରେ ଶିଳ୍ପାୟନ ଏବଂ ସହରୀକରଣର ପ୍ରସାର ସହିତ, ପରିବାରର ମୌଳିକ ରୂପରେ ବ୍ୟାପକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଛି। ପରିବର୍ତ୍ତିତ ସାମାଜିକ ପରିବେଶରେ ଯୌଥ ପରିବାରଗୁଡ଼ିକ ଅଣୁ ପରିବାରକୁ ରୂପାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି। ଗୋଟିଏ ପଟେ, ଆଜିର ତଥାକଥିତ ଆଧୁନିକ ପିଢ଼ି ପାରମ୍ପରିକ ପାରିବାରିକ ଚଳଣି, ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ପରମ୍ପରାଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଉଛନ୍ତି ଓ ଅନ୍ୟପଟେ, ଅଣୁ ବା କ୍ଷୁଦ୍ର ପାରିବାରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଏକାକୀ ଜୀବନଯାପନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଛି। ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ ସମୟ ସହିତ, ପିଲାମାନେ ଉତ୍ତମ ଜୀବନଯାପନ ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସହର କିମ୍ବା ବିଭିନ୍ନ ଦେଶକୁ ଚାଲି ଯାଉଛନ୍ତି ।
ସେମାନଙ୍କ ମାତାପିତା ଏକଲା ହୋଇଯାଉଛନ୍ତି। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ପିଲାମାନେ ମା’-ବାପାମାନଙ୍କୁ ଏକ ବୋଝ ଏବଂ ଦାୟିତ୍ୱ ଭାବରେ ଦେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରୁଛନ୍ତି। ଦେଶରେ ବୟସ୍କମାନଙ୍କର ଏକ ବର୍ଗ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ନିଜ ଘରେ ଏକ ଘୃଣ୍ୟ ଏବଂ ଅବହେଳିତ ଜୀବନ ବିତାଉଛନ୍ତି କିମ୍ବା ବୃଦ୍ଧାଶ୍ରମରେ ଅସହାୟତାର ଛାୟାରେ ଜୀବନ ବିତାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି। ସମାଜରେ ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧଙ୍କ ଉପରେ ମାନସିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ଅତ୍ୟାଚାରର ଦ୍ରୁତ ବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ। ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିରନ୍ତର ଅବହେଳା, ଅସମ୍ମାନ ଆଚରଣ ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ବହୁତ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେଇଛି। ସେମାନେ ପ୍ରାପ୍ୟ ସମ୍ମାନ ପାଉନାହାନ୍ତି। ଏହା ସେମାନଙ୍କ ଦୁଃଖର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ୱର ଏକ ବୃହତ୍ ଯୁବ ଦେଶ। ଏଠାରେ ଯୁବଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପଞ୍ଚଷଠି ପ୍ରତିଶତ। ଆମେରିକାର ଜନସଂଖ୍ୟା ରେଫରେନ୍ସ ବ୍ୟୁରୋ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ପ୍ରତି କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ଆଜିର ଯୁବ ଭାରତ ୨୦୫୦ ସୁଦ୍ଧା ‘ବୃଦ୍ଧ’ ହୋଇଯିବ। ସେହି ସମୟରେ, ଦେଶରେ ପଞ୍ଚଷଠି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସର ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ତିନି ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି, ଆମେ କ’ଣ ଆମର ‘ବୃଦ୍ଧ’ ଜନସଂଖ୍ୟାର ଉପଯୁକ୍ତ ଯତ୍ନ ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିପାରିବୁ? ବିଶ୍ୱ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ ଆକଳନ କରିଛି ଯେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ପ୍ରତି ଛଅ ଜଣ ବୟସ୍କଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ଜଣ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ନିର୍ଯାତନାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଅନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବାସ୍ତବତାଠାରୁ ବହୁତ କମ୍ କାରଣ ଅଧିକାଂଶ ବୟସ୍କବ୍ୟକ୍ତି ଅପମାନ କିମ୍ବା ଭୟ ଯୋଗୁ ଏହି ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ବାହାରେ ପ୍ରକାଶ କରି ନ ଥାନ୍ତି। ଏକ ଗବେଷଣା ଅନୁଯାୟୀ, ଭାରତୀୟ ଘରେ ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧଙ୍କୁ ଅନେକ ପ୍ରକାରେ ହଇରାଣ କରାଯାଉଛି। ଏଥିରେ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅପମାନ, ଦୁର୍ବ୍ୟବହାର, ଅବହେଳା, ଆର୍ଥିକ ଶୋଷଣ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ହଇରାଣ ଭଳି ଅମାନବୀୟ ପଦ୍ଧତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ରିପୋର୍ଟରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ହଇରାଣ ହେଉଥିବା ୮୨ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହୋଇଥିବା ଦୁର୍ବ୍ୟବହାରର ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି ନାହିଁ। ସେମାନେ ଏହି ବିଷୟଗୁଡ଼ିକୁ ପାରିବାରିକ ବିଷୟ ଭାବି ଛାଡ଼ି ଦିଅନ୍ତି କିମ୍ବା ଭବିଷ୍ୟତର ଅସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରି ଭୁଲି ଯିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି। ତଥାପି, ଦେଶରେ ବୟସ୍କଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଯେଉଁ ଗତିରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି ତାହା ଆମର ସାମାଜିକ-ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଅବମୂଲ୍ୟାୟନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।
ବୟସ୍କଙ୍କ ସେବା ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଭାରତରେ ଅନେକ ଆଇନ ତିଆରି ହୋଇଛି। ଭାରତରେ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକଙ୍କ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ କଲ୍ୟାଣ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୧୯୯୯ରେ ଏକ ଜାତୀୟ ନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ, ୨୦୦୭ରେ ସଂସଦରେ ‘ମାତାପିତା ଏବଂ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକ ଭରଣପୋଷଣ ବିଲ୍’ ପାରିତ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୫ରେ ସରକାର ଏକ କଠୋର ଆଇନ ତିଆରି କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବୃଦ୍ଧାବୃଦ୍ଧମାନେ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପର୍କୀୟଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ନ ହୁଅନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବୃଦ୍ଧାଶ୍ରମ, ମାଗଣା ଚିକିତ୍ସା ସେବା ଏବଂ ହେଲ୍ପଲାଇନ ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛନ୍ତି। ସମ୍ପ୍ରତି, ସଂସଦରେ ଏକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତରରେ, କେନ୍ଦ୍ର କାର୍ମିକ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ ଯେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କର୍ମଚାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ବୃଦ୍ଧା ମାତାପିତାଙ୍କ ଯତ୍ନ ନେବା ପାଇଁ ୩୦ ଦିନର ଛୁଟି ନେଇପାରିବେ। ଆଇନ ନୁହେଁ, ସମାଜର ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ ହେଲେ ହିଁ ଆଇନ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ହୋଇପାରିବ। ଭାରତ ସର୍ବଦା ଏକ ଉଚ୍ଚ ପରମ୍ପରାର ଦେଶ ହୋଇଆସିଛି, ଯେଉଁଠାରେ ଜନ୍ମରୁ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ସ୍ବରୂପ ବଡ଼ମାନଙ୍କ ପାଦ ଛୁଇଁବାକୁ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଏ। ମାତାପିତାଙ୍କୁ ବୃଦ୍ଧାଶ୍ରମରେ ଛାଡ଼ିବା, ସେମାନଙ୍କ ଅପରାହ୍ନ ବୟସରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତିପାଳନ ନ କରିବା ଏକ ଅପମାନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ବୃଦ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଅବହେଳା କରିବା କେବଳ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନକୁ ନୁହେଁ ବରଂ ଆମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରେ। ଆଜି ଯେଉଁ ପିଢ଼ି ଯୁବା, ସେମାନେ କାଲି ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ପହଞ୍ଚିବେ। ଯଦି ଆମେ ଆଜି ଆମ ବୃଦ୍ଧ ମାତାପିତାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ନ ହେବା, ତେବେ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ଆମ ପ୍ରତି ସମାନ ଆଚରଣ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବେ। ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ଚକ୍ର, ଯେଉଁଥିରେ ମାନବ ଆଚରଣର ମୌଳିକ ଭାବନା ବଜାୟ ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ। ଆମେ କେବଳ ପ୍ରୌଢ଼ମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ସ୍ବର ଉଠାଇବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାପ୍ୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା, ସମ୍ମାନ ଓ ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ଦେବା ଉଚିତ। ଏଥିରେ କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ନାହିଁ ଯେ ପରିବାରର ମୁଖ୍ୟ ହେବା ସହିତ, ସେମାନେ ମାର୍ଗଦର୍ଶକ ଭାବରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ଏହା ପରିତାପର ବିଷୟ ଯେ ଆଧୁନିକତାର ଏହି ଦୌଡ଼ରେ ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଭୁଲିଯାଉଛୁ।
ପ୍ରକାଶ ତ୍ରିପାଠୀ
ମୋ:୯୪୩୭୨୩୨୪୬୩