କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଗୋରୁ ହଜିଯାଇଛି, ତେବେ ମା’ଙ୍କୁ ପୂଜାକରି ଏହି ଗଛରେ ଏକ ପଘାବାନ୍ଧିଲେ କୁଆଡ଼େ ହଜିଯାଇଥିବା ଗୋରୁ ଘରକୁ ଫେରୁଥିବାର ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଗାଁର ଲୋକମାନେ। କାଳକ୍ରମେ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଏକ ପକ୍କା ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରାଯିବା ସହ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ବିଜେସ୍ଥଳକୁ ବିକଶିତ କରାଯାଇଅଛି।
ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲା ଜଟଣୀ ବ୍ଲକ ଛତାବର ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଅଧୀନ ଦୁର୍ଗାପୁରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ଲୋକବିଶ୍ୱାସର ଏକ ନିଆରା ପରମ୍ପରା। ଭୁବନେଶ୍ୱରରୁ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଅଭିମୁଖେ ୧୬ନଂ. ଜାତୀୟ ରାଜପଥରେ ଯିବାବେଳେ ତମାଣ୍ଡୋ ନିକଟ ଗୋହିରା-ଛତାବର ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ତାଉରଙ୍ଗ ଗଛ। ଏହାର ଚାରିପାଖରେ ଅନେକ ଛୋଟବଡ଼ ଗଛ ରହିଛି। ଏଠାରେ ଥିବା ଏକ ଗଛମୂଳରେ ପୂଜା ପାଉଛନ୍ତି ମା’କାମାକ୍ଷା ଠାକୁରାଣୀ। ଏହି ଗଛର ବିଭିନ୍ନ ଡାଳରେ କେତେକ ମାନସିକଧାରୀ ବାନ୍ଧନ୍ତି ପଘା। ଏହି ପୀଠରେ ଏପରି କାର୍ଯ୍ୟ ବର୍ଷତମାମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଗୋରୁ ହଜିଯାଇଛି, ତେବେ ମା’ଙ୍କୁ ପୂଜାକରି ଏହି ଗଛରେ ଏକ ପଘାବାନ୍ଧିଲେ କୁଆଡ଼େ ହଜିଯାଇଥିବା ଗୋରୁ ଘରକୁ ଫେରୁଥିବାର ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଗାଁର ଲୋକମାନେ। ଏପରି ବିଶ୍ୱାସ ପଛରେ ରହିଥିବା କଥା ସମ୍ପର୍କରେ କେତେକେ କୁହନ୍ତି – ଗାଁ ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ ଯେ, ବହୁବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଉକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳଟି ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। କାଳକ୍ରମେ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ଏକ ପକ୍କା ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରାଯିବା ସହ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ବିଜେସ୍ଥଳକୁ ବିକଶିତ କରାଯାଇଅଛି। ସେହି ଠାକୁରାଣୀଙ୍କୁ ଦୀର୍ଘଦିନ ଧରି ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ପରିଡ଼ା ନାମକ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରିଆସୁଥିଲେ। ମାତ୍ର ଏବେ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ କାରଣରୁ ତାଙ୍କ ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟ ଦୈନନ୍ଦିନ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ବଜାୟ ରଖିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ବର୍ଷର କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିନରେ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ପୀଠରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପୂଜାବିଧି ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଗଛର ରହସ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅରୁଣ ପରିଡ଼ା କୁହନ୍ତି- ବହୁବର୍ଷ ତଳେ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ପୀଠ ନିକଟସ୍ଥ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ନାଳରୁ ଲୋକମାନେ ଚୂନପଥର ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ। ସେଠାରେ ଏକ ଚୂନଭାଟି ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲା। ସେବେଠାରୁ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରିଆସୁଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା ଓ ପ୍ରାର୍ଥନା କରି ସାନ୍ନିଧ୍ୟ ଲାଭ କରିଥିଲେ। ତେଣୁ ଏପରି ବିଶ୍ୱାସରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ କେହି କେହି ମାନସିକକରି ଉକ୍ତ ଗଛରେ ପଘା ବାନ୍ଧୁଥିବାରୁ ଏହି ସ୍ଥାନ ଅନେକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଆରା ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ତେବେ ଏପରି ଗୁଜବରେ କ’ଣ ସତ୍ୟତା ରହିଛି, ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଅନେକଙ୍କ ମନରେ ଉତ୍ସୁକତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ।
-ବନବିହାରୀ ବେହେରା
କମଳାକାନ୍ତ ବେହେରା